Иранмен соғысуға "ядролық келісім" іске аспағаннан кейін қайта жаңғыртылған атомдық бағдарлама себепші болмақ. Америкалықтар Тегеранға қысым көрсетуге Тель-Авивті де тартуы мүмкін, деп жазады РИА Новости.
"Дональд Трамп Иранға соққы жасау туралы бұйрық беруі мүмкін. Сондықтан, Израильдің қорғаныс армиясы (ЦАХАЛ) сақ жүруі тиіс. Израиль билігі Джо Байденнің инаугурациясына дейінгі кезеңнің қиындығын түсінуі керек. Кетіп бара жатқан америкалық көшбасшы Натанздағы уран байыту зауытының көзін жою туралы бірнеше рет мәселе көтерген болатын", - деп жазды Axios онлайн-басылымы.
Америка жоспары туралы расталған мәлімет жоқ. Бірақ, Израильдегілер ықтимал қарсылыққа дайындалу туралы нұсқау келгенін айтты.
Саясаткерлер ықтимал соғыс туралы ақпараттың рас-өтірігін анықтап жатқан шақта Иранда физик Мохсен Фахризаде өлтірілді. Батыстағы арнайы қызмет әсерилері оны "Иран бомбасының атасы" деп атайтын. Дәл осы азамат Иранның ядролық бағдарламасын басқарып отыр деген қауесет бар еді. Тегеран тез арада бұл кісі өліміне Израильді кінәлап, кек алуға уәде етті. Биньямин Нетаньяху ирандықтардың мәлімдемесіне құлақ асқан жоқ.
Иранға соққы жасау туралы алып-қашпа әңгімеге көңіл аудармауға болар еді. Бірақ, күні кеше АҚШ Таяу Шығысқа B-52H Stratofortress стратегиялық бомбалаушыларын жеткізгені елең еткізді. Америка қарулы күштерінің орталық қолбасшылығы (CENTCOM) әскери ұшақтар агрессияны бақылауда ұстау және одақтастарға қолдау көрсету мақсатында өңірге жеткізілгенін айтты.
Вашингтон қанша бомбалаушы ұшақ жөнелтілгені және олардың қай мемлекетке орналастырылғаны туралы ешқандай ақпарат ұсынған жоқ. Жойғыш ұшақтар қазір Диего-Гарсияда екені туралы мәлімет пайда болды.
Иранның Таяу Шығыстағы беделінің өсуі басқасынан бұрын Израильді қатты алаңдатады. АҚШ пен Иранның қыстағы шиеленісуінен кейін Тель-Авив дабыл қақты. Премьер-министр Биньямин Нетаньяху Тегеран тек америкалықтардан ғана емес, еврей мемлекетінен де кек қайтармақшы деп болжады.
Өңірдегі Иран рөлінің күшеюін қалай да азайту мақсатында арабтық монархтар 2000-шы жылдардың ортасында-ақ Израильмен ресми емес келісімдер жасасқан болатын. Олардың ашық түрде бірігуіне шешімін таппаған палестиналық мәселе кедергі келтіргенімен, тараптар Тегеранға қарсы қадамдарды біріктіру туралы келісіп алды.
Қос елдің бірлесе әрекет етуіне Иордания, Сауд Арабиясы, Бахрейн мен БАӘ мемлекеттерінің израильдік авиация үшін өз әуе кеңістіктерін ашуға дайын екендігі дәлел бола алады.
Дональд Трамптың президенттікке келуі және оның антиирандық ұстанымы арабтар мен израильдіктердің байланысын нығайта түсті. Билікке келген АҚШ-тың 45-ші президенті "ғасыр мәмілесі" арқасында таяушығыстық проблемалардың барлығының шешімін табатынын айтты. Ол палестиналық мәселені "қос халыққа арналған қос мемлекет" принципі бойынша шешуді қарастырды. Яғни, Израильмен бірге әлем картасында Палестина да пайда болады.
Алайда, бұл бастама араб әлемінде қолдау таппады. Бірақ, парсы монархиясының айтуынша, бұл "Таяу Шығыстың жаңадан құрылуына" ықпал етті. Қыркүйекте Израиль, БАӘ және Бахрейн америкалықтардың қолдауымен ресми дипломатиялық қарым-қатынас орнатты. Олар бұл дипломатиялық "одақтастық" Иранға қарсы сипатта екенін еш жасырмады.
Өзін араб әлемінің көшбасшысы ретінде ұстайтын Сауд Арабиясы Израильдің жанына жуымайтын. Мемлекеттердің ресми емес қарым-қатынасы туралы барлығы білгенімен, жоғары деңгейдегі диалогқа ешкімнің батылы бармады. Эр-Рияд палестиналық проблема шешілгенге дейін Тель-Авивпен бірлескен іс-әрекет жайлы ешқандай сөз болмайтынын дәстүрлі түрде мәлімдеді. Бірақ, бұл стереотип те ұзаққа барған жоқ.
Эр-Рияд бастапқыда бұл диалогты жоққа шығарды. Бірақ, Тель-Авивтің осыған қатысты пікір білдіруден бас тартуы кездесудің болғанын айқындай түсті. Бұл кездесудің АҚШ мемлекеттік хатшысының Таяу Шығыстағы турнесімен тұспа-ртұс болуы да алаңдатады. Майк Помпео кезекті рет қос мемлекетті достастырып, Ираннан төнген қауіптің орасандығын айтты.
"Израиль Иранмен тікелей соғысқа түскісі келмейді. Бірақ, жасырын конфронтация барлық жақта байқалады. Ислам Республикасы израильдік шекара периметрі бойынша Сириядағы әскери қатысуларын күшейтіп жатыр. Тағы бір көрші – Ливан – Иранның бағынышында десек те болады. Тегеранның Газ секторына ауқымды ықпалы бар, ХАМАС-ты қаржыландырады. Жалпы, Иран израильдік шекараның барлығына дерлік ықпал етіп отыр", - деп санайды кнессеттің экс-депутаты, Израильдегі Герцлийск пәнаралық институтының сарапшысы Ксения Светлова.
Ол Нетаньяхудың Сауд Арабиясына құпия сапарын АҚШ-тағы биліктің жақында ауысуымен байланыстырады.
ММХҚИ Халықаралық зерттеулер институтының аналитигі Адлан Маргоев Иран араб-израиль өзара әрекеттесітігі туралы хабардан деп санайды. Сарапшының айтуынша, Сауд Арабиясы, БАӘ және Бахрейннің Израильмен байланысын сынағанымен, Иран билігі қақтығыстың шиеленісуін қаламайтынын айтты.
Маргоевтың пікірінше, Тегеран АҚШ әкімшілігі ауысқаннан кейін антиирандық ұстаным бәсеңдейді деп үміттенеді. Ол Трамптың антиирандық шешімдерін бірден жоққа шығару Байденге оңай соқпайтынын айтады. Трамп әкімшілігі мен оны жақтаушылар Иран саясатын тек жаман тұсынан көрсетіп, үнемі қаралаумен болды. Сарапшының айтуынша, қалай болғанда да пікір қайшылықтары соғысқа алып келетіндей жағдайдың алдын алу әлі де мүмкін.
