НҰР-СҰЛТАН, 17 қыркүйек – Sputnik. Осы жылдың қаңтарында АҚШ-тың заңды түрде сайланған президенті америкалық ядролық қаруды бақылауда ұстаған жоқ. Бұл сенсациялық жаңалықты танымал зерттеуші – сонау жарты ғасыр бұрын президент Никсонға "Уотергейт" ұйымдастырған Боб Вудворд мәлімдеді, деп жазды РИА Новости.
78 жастағы журналистика майталманы Вудворд өзінің жаңа шыққан "Қауіп" ("Peril") атты кітабында АҚШ Біріккен штаб басшылары комитетінің төрағасы Марк Миллидің сөзін келтірген. Милли журналистке 6 қаңтардағы оқиғалардан кейін Трамп қызметтен кетер кезде күтпеген әрекет жасай ма деп қауіптеніп, ядролық соққы жасау туралы шешім қабылдау алгоритмін өзгерткенін айтып берген.
Генерал Милли Трампқа еш ескертпестен өзінің қытай әріптесі - Біріккен орталық әскери кеңес штабының басшысы Ли Цзоченге хабарласып, қандай жағдай болса да мазасызданбауын сұраған. Яғни қандай да бір шабуыл болса, алдын ала ескертуге уәде еткендей сарында сөйлескен.
Қазір республикашылдар мен демократтар бұл телефон қоңырауы мемлекетке сатқындық жасау ма, жоқ па, осы жайында дауласып жатыр. Іс жүзінде мұны сатқындыққа жатқызуға болғанымен, бүгінде америкалық демократтар "бұл мүлде басқа жағдай" деп ұрандатып, осы тектес әрекетті ақтап алуға тырысып жатыр.
Билікке Байден келгелі жағдай түзелді ме? Айтарлықтай өзгеріс байқағандар аз. Бүгін ғана АҚШ-тың жоғарғы бас қолбасшысы Ауғанстан бойынша мәселелерді талқылау үшін конгреске шақырылған болатын. Бірақ Байден өз орнына мемлекеттік хатшы Блинкенді жіберді. Бұл сенаторлардың наразылығын тудырды.
Rand корпорациясының ақпараты бойынша 2014 жылы Пентагонда "Үшінші жаңғыру" (The Third Offset) деп аталатын жұмбақ жоспар жүзеге асырыла бастады. Ол жоспар АҚШ-тың өзіне тең Ресей мен Қытай державаларымен қақтығысуын қамтып, осы екі мемлекетті жеңу арқылы көпполярлы әлемде үстемдік орнатуды көздеді.
Неге "Үшінші жаңғыру"? Бұл бірінші рет АҚШ Корея соғысында жеңіліс табуынан кейінгі технологиялық қайта жаңғыруын, екінші рет Вьетнамдағы соғыстағы жеңілістен соң қайта дамуын меңзеп отыр. Үшінші жаңғыру терроризммен күрестен кейінгі кезеңге бағытталды.
Бұл идеяны қолдайтындар аз болды. Алайда 2018 жылы Трамп тұсында ұлттық қорғаныс стратегиясы қабылданды. Ол стратегияда да Қытай мен Ресей негізгі қарсылас ретінде көрсетіліп, болашақ әскери іс-әрекеттерді Үнді және Тынық мұхиты акваториясында өткізә жайы қарастырылды.
Сондықтан "Үшінші жаңғыру" басқа стратегияны, басқа қаруды, басқа қаражатты қамтып отыр. Трамп кезінде Пентагон бюджеті 700 миллиард доллардан асып кетті. Байден 2022 жылы әскерилерге 753 миллиард доллар беруді көздеп отыр. Оның ішінде 100 миллиард АҚШ Қорғаныс министрлігі перспективалы зерттеулер басқармасына бағытталады. 10,4 миллиард доллардан астамы киберәскерге беріледі.
Сондықтан АҚШ-тың ядролық қаруды іске қосу мәселесінде жасанды интеллекті қолдану туралы шешімі алаңдатады. Rand корпорациясы қауіпті анықтау және шешім қабылдауда қаншалықты қателесуі мүмкін екені туралы өте көп материал жариялады.
Бірақ бұл идеяның жүзеге аспай қоймайтыны белгілі. Көп мемлекет абайсызда іске қосылған ядролық қару үшін кінәлілерді табу мүмкін болмайтынынан қауіптеніп отыр. Себебі адами фактор жоқ мәселеде барлық жауапкершілікті компьютерге арту түкке тұрмайды. Осы себепті халықаралық қауымдастық АҚШ-тағы ядролық қару төңірегіндегі технологияларға назар аударатын уақыт жетті.
