АҚШ-тың Ауғанстандағы әскери аэродромдары мен басқа да нысандарын Тәжікстан, Өзбекстан, Қазақстан немесе Қырғызстанға көшіру саяси және басқа тұрғыдан алғанда да дұрыс емес. Себебі ол Ауғанстан Ислам Республикасындағы (АИР) соғыстың мәнін еш өзгертпейді және өңірдегі қауіпсіздікке қауіп төндіреді.
The Wall Street Journal газетінің ақпаратына сәйкес, АҚШ Ауғанстан аумағынан шығарылатын әскерді Орталық Азияға орналастыруды көздеп отыр. Бұл базалар Пентагонға жеке құрамды, ұшқышсыз ұшу аппараттарын, басқарылатын бомбалаушы ұшақтар мен артиллерияны орнықтыруға қажет екені жазылған.
Өзбекстанның қорғаныс министрлігі елдегі қорғаныс доктринасы, Конституция, 2012 жылы қабылданған сыртқы саясат концепциясы Өзбекстан аумағында шет мемлекеттердің әскери базалары мен нысандарын орналастыруды қарастырмайтынын мәлімдеді. Қорғаныс министрлігінің бұл позициясы түсінікті. Бірақ шетелдік әскери базаны бірлескен оқу-жаттығу немесе логистикалық орталық деп атаса, онда мәселе бағыты да өзгеріп шыға келеді.
Тәжікстан президенті Эмомали Рахмонның 9 мамырдағы Ресейге сапарын РФ президенті Владимир Путинмен ауған мәселесін талқылау мүмкіндігі ретінде қарастыруға болады.
Ауғанстанмен ең үлкен шекара Тәжікстанға тиесілі. Сондықтан Пентагон үшін Пяндж өзенінің жағалауына база орнату қолайлы болар еді. Сонда Ислам республикасы қол созым қашықтықта болады. Бірақ Тәжікстан ҰҚШҰ-ға мүше болғандықтан ел аумағында Ресейдің 201-ші әскери базасы орналасқан. Сонымен қатар мұнда "Окно-М" ғарыш нысандарын анықтауға арналған ресейлік оптикалық-электронды кешені де бар.
Жеңіс парадының қарсаңында Владимир Путин Кремльде тәжік көшбасшысы Эмомали Рахмонды қабылдады. Қос мемлекеттің басшылары Ауғанстандағы жағдайға байланысты алаңдаушылық білдіріп, ауған жерінен шығарылатын америкалық әскер мен әскери техниканың жайын талқылады. Қандай шешім қабылданғаны әзірше белгісіз.
The New York Times сәуірдің соңында Пентагон, америкалық барлау агенттіктері мен батыстағы одақтастар әскер мен соққы жасаушы авиацияны Ауғанстаннан көршілес Тәжікстан, Қазақстан және Өзбекстанға көшіруді талқылап жатқанын хабарлады. Алайда The Wall Street Journal Қазақстанды атамай отырғаны қызық. Жалпы көп мәселе "кадрдан тыс" қалып отыр.
Еске салсақ, сәуірдің басында Пентагон делегациясы Өзбекстанда жұмыс сапарымен болып қайтты. Оған АҚШ Қарулы күштері Орталық қолбасшылығының Стратегиялық жоспарлау және саясат басқармасы басшысының орынбасары бригадалық генерал Дюк Пирак жетекшілік етті. Пентагон көп уақыттан бері бұл елге жан-жақты қызығушылық танытып келеді. Бұрын Ханабадтағы АҚШ әскерімен өзара әрекеттестіктің жағымсыз салдарына қарамастан, Өзбекстан Вашингтон үшін әлдеқайда қолайлы пікірлес болуы ықтимал.
Пентагон мен оның одақтастары үкіметтік күштер мен тәлібтер арасындағы текетірес өршіп жатқан Ауғанстан Ислам республикасынан кететін болды. Моджахед содырларымен соғыс әлі аяқталған жоқ. АҚШ пен оның одақтастарының ауған жеріндегі соғысының алдағы уақытта салдары айқын білінетінін жақсы түсінеді. Сондықтан бұл мәселеде жауапкершілікті көршілес Орталық Азия елдеріне жүктегілері келеді.
Біраз бұрын АҚШ ҚК Штаб басшыларының біріккен комитетінің төрағасы Марк Милли америкалық әскерилер елден кеткеннен кейін Ауғанстандағы жағдайдың дамуына қатысты пікір білдірді: "Елдегі жағдай нашарлайды немесе қатты нашарлайды". Енді бұл жорамал бүтіндей бір өңірге таралып кетпесіне кепіл жоқ.
"Талибан"* содырлары солтүстік Баглан провинциясының Баглани-Маркази ауданындағы шабуыл кезінде алты әскери база мен жеті үкіметтік бекетті басып алды. Бұл қақтығыс кезінде 100-ден астам әскери қызметші тәлібтерге өз еркімен берілді. Вардак, Газни, Гильменд және Кундуз провинцияларында да қақтығыс жиіледі. Әскердің саны мен сапасы моджахедтерге Ауғанстаннан тыс аймақтарда да операциялар жүргізуге мүмкіндік беріп отыр.
Пәкістан шекарашылары мен әскери қызметкерлеріне төрт күннің ішінде Ауғанстан аумағынан екі рет шабуыл жасалғаны туралы ақпарат тарады. Белуджистан провинциясындағы шабуыл кезінде пәкістандық үш шекарашы қаза тапты. Арнайы іздеу операциясы нәтиже берген жоқ. Пәкістан содырлардың белсенділігі Ауғанстаннан НАТО әскери күштерінің шығарылуымен байланысты деп санайды.
"Талибан"* – Қазақстан Республикасында тыйым салынған террористік ұйым
