Себебі алдағы уақытта осы салаға салынатын инвестициялар көлемінің екі есеге дейін құлдырау қаупі бар. Бұл қиындықтан көп компания құтыла қоймасы анық, деп жазады РИА Новости.
Төмен бағалар
Мұнай бағасының көктем кезіндегі құлдырауы ең алдымен, АҚШ-тағы бұрғылау жұмыстарын күрт әлсіретті. Шикізат 50%-ке арзандады. Техас бұған мүлдем дайын болмады. Нәтижесінде Parsley Energy 150 мұнай ұңғымасын жауып тастады, Continental Resources өз өндірісін үштен бірге қысқартты, Texland Petroleum - толығымен.
Қазіргі баға әлі күнге дейін тақтатас өндірушілердің пайда табуына мүмкіндік бермей отыр. Олардың өндіріс құны бір баррельге 50-60 долларды құрайды. Қырық мүлдем жеткіліксіз. Бұл сала инвесторлар үшін де барған сайын тартымсыз бола бастады. Демек, шеңбер тұйықталып келеді: ал ағысқа қарсы тұру үшін ақша керек, бірақ қазіргі жағдайда сенім артатын ешкім жоқ.
Халықаралық энергетикалық агенттіктің (ХЭА) бағалауынша, тақтатас өндірісіне салынатын инвестиция биыл екі еседен астам төмендеп, 45 миллиард долларға жетеді. 2019 жылы бұл көрсеткіш 100 миллиардқа жуықтаған еді.
World Energy Outlook ХЭА-ның баяндамасында ең жоғарғы көрсеткіш 2014 жылы, яғни 125 миллиард болғандығы айтылған. Бұл онжылдықта 30 пайызға аз болады деп болжануда - жылына шамамен 85 миллиард.
Rystad Energy халықаралық консалтингтік агенттіктің болжамынша, биыл 67 миллиард шамасында болады.
Қарызға белшесінен батты
Инвесторлар тақтатас өндірушілерге тек бүгін ғана салқын қабақ танытып отырмағанын айту керек. 2018 жылдың соңында көптеген компания инвестициялардың жетіспеуіне байланысты өз бюджетін миллиардтаған қаржыға дейін қысқартуға мәжбүр болды. Мұның себебі қарапайым, яғни кіріс жоқ.
Тақтатас "онжылдығының" нәтижелеріне сүйене отырып, инвесторлар бұл бизнестің әлі де үлкен кірістен алыс екенін түсінді, компаниялар мұнай өндіргеніне қарамастан, әлі де шығынға ұшырап жатыр, олар барған сайын қаражат жетіспеушілігін көп қарыз алу есебінен толтыруда. Он жыл ішінде осы саланың ең үздік деп танылған 40 жетекші өкілі тапқан кірісімен салыстырғанда, 200 миллиардқа жуық артық қаражат жұмсаған.
Тек кейбіреулері ғана өздерінің пайда табуға қабілетті екендіктерін дәлелдеді, дейді сарапшылар. Тақтатас кен орындарындағы мыңдаған ұңғымалар шикізатты инвесторларға уәде етілгеннен әлдеқайда аз шығаруда. Нәтижесінде компаниялардың акциялары сатылуда. Мұндай күрделі жағдайды ойыншылардың өздері де байқап отыр. "Өнеркәсіп соңғы онжылдықта инвесторлардың сенімділігін мүлдем жойды", - деді елдегі төртінші ірі мұнай өндірушісі саналатын америкалық "Marathon Oil" мұнай-газ компаниясының бас директоры Ли Тилман.
2007 жылдан бастап АҚШ-тағы тақтатас акцияларының индексі 31 пайызын жоғалтты, ал S&P 500 80 пайызға өсті.
Лас құпия
ХЭА жыл соңына дейін әлемдік мұнай жеткізілімдерінің қысқаруына ең көп үлес қосатын ел АҚШ болады деген болжам жасап отыр. АҚШ-тың жеті негізгі тақтатас бассейндеріндегі - Перм, Игл- Форд, Баккен, Ниобром, Анадарк, Аппалачин және Хейнсвилль бассейндеріндегі өндіріс көлемі тәулігіне 7,632 миллион баррельге дейін төмендейді. Оның ішінде тақтатас өндірісінің жартысынан көбін құрайтын Перм бассейнінде 4,5 миллионға дейін, Игл-Фордта 1,3 миллионға дейін азаяды.
Бір қызығы, бүкіл америкалық мұнай өнеркәсібі арқа сүйеп отырған технологияның өзі оны жарқын болашағынан айырып отыр. Саланың жетекші инвесторларының бірінің айтуынша, өндіріс қабатының гидроажырауы елдің көмірсутегі қорын едәуір мөлшерге азайтқан. Бұл АҚШ-тың мұнай өндірісі мен энергетикалық тәуелсіздігінің қайта қалпына келуіне деген үмітті сөндіріп отыр.
Портфельдік-компаниялары ExxonMobil ірі бұрғылаушысынан сәл ғана аз өнім шығаратын Quantum Energy Partners жеке меншік инвестициялық компаниясының басшысы Уил Ванлох қабаттың гидроажырауы "Солтүстік Америкадағы қорлардың көп бөлігін жойғанын" мойындады.
"Бұл тақтатастың лас құпиясы. Ұңғымалар бір-біріне тым жақын бұрғыланады. Соңғы бес жыл ішінде біз тек қана жер қойнауын босатумен ғана айналысып келдік", - деді Ванлох Financial Times басылымына.
Әрі қарай не болады
Financial Times газетінің хабарлауынша, бірінші тоқсанда тақтатастың ірі тәуелсіз компаниялары 26 миллиард доллар болатын рекордтық жиынтық шығынды тіркеді. Біз банкротқа ұшырауға дайын болуымыз керек, деп атап көрсетті газет.
"Haynes and Boone" заң фирмасының берген мәліметтері бойынша, жылдың сегіз айында 51 миллиардқа жуық қарызы бар 36 фирма өзін банкрот деп жариялады. Ал ірі 25 компанияның жалпы жиынтық қарызы 150 миллиард долларды құрады.
"Нарық банкроттық пен қайта құрылымдауды күтіп отыр", - деген көңіл көншітпейтін қорытынды жасады KPMG рейтингтік агенттігінің энергетика бөлімінің бастығы Регина Мэр. Сарапшылар егер мұнай бағасы қажетті деңгей көтерілмесе, келесі жылдың аяғында 250 компания банкрот болады деп болжам жасап отыр.
Алайда пандемия қайтадан қарқын ала бастады. Ал бұл тиісті бағаны белгілейтін энергия тасымалдаушыларына деген сұраныстың төмендейтінін көрсетеді. Бірақ Deloitte консалтингтік-аудиторлық компаниясының жақында жүргізген зерттеуіне сәйкес, АҚШ-тың тақтатас өндірушілерінің шамамен үштен бір бөлігі қазірдің өзінде төлемге қабілетсіз болып отыр.
