Бағаның өсуіне сұраныс пен ұсыныстың да артуы түрткі болып отыр. Осы жылдың сегіз айында СТГ-нің жалпы импортының мөлшері 1,3 пайызға ғана артқанымен, өткен жылдың дәл осы кезеңімен салыстырғанда едәуір жоғары. Шілде және тамыз айларында Үндістан мен Қытайда да СТГ импортының күрт өсуі байқалған, деп жазады РИА Новости.
Сондықтан бағаны тұрақтандыруға ұсыныстар тарапынан жіберілетін сәтсіздіктер де ықпал етіп отыр: Австралиядағы Prelude зауыты бұрынғыдай жұмыс істемейді (техникалық ақауларға байланысты), бұл елде сондай-ақ, Gorgon LNG-нің бір желісі тоқтап тұр. Ал АҚШ туралы бұған дейін көп айтылды.
Газға белгіленген бағаның төмендігі оның шығындарын да ақтаған жоқ, ал жазда СТГ-ні жеткізу көлемі зауыттардың жоспарланған қуатының жартысына дейін және одан да төмен құлдырады. Соған қарамастан, қазір табиғи газға деген әлемдік бағаның өсуімен қатар, экспорт та біртіндеп қалпына келуі мүмкін, бірақ бұған дейін қалыптасқан жағдайға тез оралу қиындық тудырып тұр. Алдағы айларда АҚШ экспортының өсуі бағаның аспандауына ықпал етуі мүмкін.
Яғни, бағаны қалпына келтіру әлі де тұрақсыздық деңгейінде қалып отыр, дегенмен, кейбір болжамға сәйкес, жылыту маусымында Азиядағы баға мың текше метрге 200 доллардан да асып кетуі мүмкін. Бұл баға барлық өндіруші үшін ұзақ мерзімге дейін сақталады деген болжам бар.
Бірақ биылғы жыл өткен кезеңдермен салыстырғанда күрделі болғаны анық, ендеше ұзақ мерзімге қорытынды жасауға да болмайды. Дегенмен, барлығын жағдайдың алдағы уақытта қалай өрбитіні алаңдататыны анық. Бір қызығы, биыл соңғы жиырма жылда алғаш рет газ сұйылтатын жаңа зауыттардың құрылысын салу туралы бірде-бір жаңа инвестициялық шешім қабылданған жоқ. Еске салайық, өткен жылы 2016-2018 жылдар аралығын қамтыған үш жылдық үнсіздіктен кейін, 2011-2015 жылдардағы тетіктерді қайта инвестициялау есебінен инвестициялық шешімдердің рекордтық деңгейі тіркелген еді.
Мұның тағы бір жауабы бар - соңғы жылдары СТГ нарығы қарама-қайшы бағытта дамып келеді. Бір жағынан, қазіргі кезде газға деген тапшылықтың туындамайтынын аңғарсақ, екінші жағынан, болашақта бұл мәселеде бәсекелестіктің артатынын да (Катар, АҚШ, Ресей, Шығыс Африка) көріп отырмыз. Әрине, мұның бәрі бағаның жоғарылауына әсер етпейді және жаңа жобаларға инвестиция салуға да итермелемейді. Дегенмен, сарапшылар газ нарығының болашағы зор екенін (газға деген сұраныс өсіп отырады) алға тартуда. Ал бұл нарықты дамыту драйверлерінің бірі – оған СТГ-ге біртіндеп ойыса бастаған мұнай-газ трансұлттық корпорацияларын қатыстыру.
Мәселен, мұнай бағасы аспандап тұрған кезде (сол кезде бұл жағдай ұзақ мерзімге сақталатындай көрінген), мұнай-газ компаниялары жалпы кірістер себетінен сұйылтылған газға қаражат салуы немесе зауыттарға тікелей инвестициялар арқылы немесе жанама түрде, портфолиосындағы ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша СТГ-ні сатып алуы мүмкін еді. Бұл СТГ нарығына қатысушылардың зауыт құрылысына аз мөлшерде болсын несие алуына мүмкіндік беретін.
Қазір бағаның төмендеуіне байланысты, мұнай-газ саласындағы трансұлттық компаниялардың мұндай жұмыстарды дөңгелетуіне шамасы жетпей қалды. Сондықтан, кейбірі жасыл инвестиялық жобаларға ден қоя бастады. Сұйытылған табиғи газға адал мұнай алпауыттарының да жағдайы мәз емес. Бұған қаржылық әлеуеті төмендеген ExxonMobil-ді мысалға келтіруге болады.
Бұл компания екі ауқымды СТГ жобасына инвестиция құюды көздеп отырған еді. Олар АҚШ-тағы Golden Pass LNG (Qatar Petroleum-мен бірлесе отырып) және Мозамбиктегі Rovuma LNG жобалары. Алайда, оларды жүзеге асыру мерзімі сол күйі белгіленген жоқ. Мәселен, америкалық зауыт туралы шешім қабылдау, кем дегенде 1 жылға, ал Мозамбиктегі жоба туралы шешім 2023 жылға дейін шегеріліп отыр. Папуа-Жаңа Гвинеядағы СТГ зауытын кеңейту жоспары де әлі күн тәртібінде қалып отыр.
Егер Катардың бірден бірнеше жаңа зауыт салу туралы жоспары болмағанда, бұл салада қандай да бір ұсыныс пен ілгерілеушілікті күту мүмкін емес еді. Әрине, бұл елдің жобаларына қатысты ресми инвестициялық шешім әлі шыққан жоқ, бірақ алдын ала жұмыстар қарқынды түрде жүргізіліп келеді. Ал сұйытылған табиғи газ құнының арзандауы Катардың құрылысты бағаға еш қарайламастан салуға мүмкіндік береді.
