АСТАНА, 13 мамыр - Sputnik. Әскери тергеу басқармасы Жамбыл облысындағы шекара заставасында мерзімді әскери қызметшінің өз-өзіне қол жұмсауына қатысты тергеуді аяқтады.
Адвокат Сержан Пірәлиев бұл іс бойынша жалғыз күдіктінің мүддесін қорғайды.
Еске салсақ, әскер қатарына шақырылған 18 жастағы сарбаз Мираш Бекбол Жамбыл облысындағы шекара заставасында өз-өзіне қол жұмсады және бұл үшін оның командирі айыпталды – ол жас жауынгерге тым қаталдық танытты деген ақпарат тарады.
Алайда кейінірек марқұмның киімдері мен денесінде бірнеше адамның шәуетінің іздері табылды және бұл тергеудің нұсқасын толығымен өзгертуі керек еді, бірақ...
Шекарашы күні және сарбаз суициді
Адвокат Сержан Пірәлиевтің айтуынша, қылмыстық іс 32 томды құрап, қазір сотқа жіберілгенге дейін прокурордың қарауында жатыр.
"Қылмыстық кодекстің "Өзін-өзі өлтіруге итермелеу", "Ауыр зардаптарға әкеп соққан өкілеттікті асыра пайдалану", "Бопсалау" (10 мың теңге) және екі адамның бетінен шапалақпен ұрғаны үшін "Билікті асыра пайдалану" деген баптар қалды. Егер олар өзін-өзі өлтіруге итермелеу нұсқасын қарастырса, онда қолданылатын бап өте көп", - дейді Пірәлиев.
Қатардағы жауынгер Мираш Бекбол 19 тамызда өз-өзіне қол жұмсады, оқиғаның бәрі Қазақстанда 18 тамызда атап өтілетін мереке – Шекарашылар күніне дайындық кезінде өрбіді. Пралиевтің қылмыстық істің деректеріне сүйене отырып айтуынша, салтанатты шара қарсаңында, бригадир келесі күнге Жамбыл облысының бүкіл истеблишментін мерекелік дастарханға шақыру үшін әскери бөлімге бірнеше жәшік арақ әкелген. Бұл әртүрлі ведомстволардағы өте жоғары шенді шенеуніктер мен қауіпсіздік қызметкерлері болып отыр, деді заңгер.
"Осылайша ол (старшина – Sputnik) арақ әкеліп, оны мүлік қоймасына тығып қойды. Сол күні әскери бөлімде бірнеше сарбаз бір бөтелке арақты ішеді. Оны өздері бір жерден сатып алған. Бұл ішімдік аздық еткеннен кейін олар старшинаның қойма бөлмесіне кіріп, екі қымбат– бір бөтелкесі 15 000 теңге тұратын арақты алып шығады. Олар түнгі 00:00-ден таңғы 05:30-ға дейін ішкен. Бұдан әрі не болғанын ешкім білмейді", - дейді адвокат Пірәлиев.
Оның айтуынша, ертеңінде қымбат арақтың жоғалғаны анықталғанда, старшина өткен күні кімнің ішімдік ішкенін білу үшін сарбаздарды алаңға сапқа тұрғызып, иіскеуге кіріскен. Осылайша ол бірнеше жауынгерді анықтады. Сосын бұл іс бойынша қазір жалғыз күдікті болып отырған әріптесін шақырып, оның да дәл осылай жасауын сұраған.
Заңгердің айтуынша, кейін түндегі жағдайға жауапты сарбаздар старшинаның картасына өздері ішкен спирттік ішімдіктің ақшасын аударған. Бірақ іс мұнымен бітпеді. Старшина әріптесіне кінәлі сарбаздарды алаңда дене жаттығуын жасату арқылы жазалауды бұйырды.
"Менің қорғауымдағы азамат барлығын алаңға шығарып, дене шынықтыру жаттығуларын жасау үшін сапқа тұрғызды. Ол 30-ға жуық адамның алдында кінәлілерде "маскүнем" деп атаған. Ия, ол намысқа тиетін сөз қолданған. Сонымен қатар басқа жауынгерлерге "мына үшеуі үшін сендер де зардап шегіп отырсыңдар" деген. Ол 30-40 минуттай дене жаттығуларын орындатқан. Яғни, үшеуіне ұрысқанымен, кейін біреуі ғана өзіне қол жұмсайды. Неліктен қалған екеуі де солай істемеді? Сонда бір күнде ғана бір адамды суицидке баруға итермелеген. 18-і күні таңертең дене шынықтыру жаттығуларын жасатып, қатты ұрысқан, ал 19-ы күні жәбірленуші өз-өзіне қол жұмсады. Болды. Басқа факті жоқ. Ал олар мұны өз-өзіне қол жұмсауға итермелеу дейді", - дейді Сержан Пірәлиев тергеу нұсқасы туралы.
Арақ, шәует және кір жуғыш машина
Адвокат тергеу барысында сараптамалардың қалай тағайындалып, қалай жүргізілгеніне де таңғалды. Ол сот-медициналық сарапшылардың алғашқы қорытындысы бойынша өз-өзіне қол жұмсаған мерзімді әскери қызметші Бекбол Мираштың киімі мен аузынан бөгде биологиялық іздер, дәлірек айтсақ, шәует табылғанын еске салды.
Адвокаттың алғашқы әшкерелеуінен кейін қоғамдық қысыммен жүргізілген ДНҚ сараптамасы көрсеткендей, шәует марқұмның бір күн бұрын ішімдік ішкен екі сарбазға тиесілі.
"Олар бесеу болған. Біреуі өз-өзіне қол жұмсады. Екеуінің ДНҚ-сы табылды (марқұмның денесі мен киімінде – Sputnik). Біреуінің айтуынша, олар іш киімдерін бір кір жуғыш машинада жуады, бәрі араласады да, олар басқалардың іш киімдерін қателесіп киеді. Анығында мұндай болмаған. Марқұм спермасы бар іш киімді киіп алған ба? Ал екіншісі өзін-өзі қанағаттандырып, оны футболкаға сүртіп, лақтырып жіберген (кір жуғыш машинаға, ал сперматозоид киім жуылғаннан кейін де қалып қойған – Sputnik). Алынған жауаптар бойынша, бұл 14 тамыз күні болған. Өз-өзіне қол жұмсау оқиғасы 19 тамызда болған. Яғни марқұм лас жейдемен бес күн жүрген бе?", - дейді қорғаушы Пірәлиев.
Оның айтуынша, бұл сперма іздері емес екенін дәлелдеу үшін тергеушілер қосымша сараптама тағайындаған. Пірәлиев оны жүргізетін сарапшының бұл үшін қажетті арнайы білімі жоқ екеніне сенімді, сондықтан болжамды нәтиже шығарылды.
"Ол бұл шәует емес, басқа нәрсе, мысалы, сілекей болуы мүмкін деген қорытынды шығарды. Сосын олар төрт іш киім алып, оларды жуып, сот сараптама институтының биологтарына тапсырды, ал олар киім жуылғаннан кейін сперматозоид фрагменттері қалатыны туралы шешімге келді. Түсініксіз жағдай. Мен басқа сарапшыларға хабарласып, бұл мүмкін бе деп сұрадым. Олар күлді. Себебі, жуылғаннан кейін ешқандай із қалмайды. Себебі кір ұнтағының химиялық қасиеті бар, су температурасы шамамен 40 градус болса және киім машинада 40 минутайналса, қандай із қалсын", - дейді Сержан Пірәлиев.
Тағы бір айғақ: телефонға не түсірілді?
Қорғаушы тергеу барысында тергеушілер маңызды айғақ – ұялы телефонның жоқтығына мән бермеген. Алайда жауап алу барысында мобильді телефон туралы айтылған. Яғни, 2022 жылғы тамыздың 17-сінен 18-іне қараған түні олар ішімдік ішіп, тағы не істегендері телефонға түсірілген. Сондықтан олар бұл телефонды сындырып тастаған.
"Телефонның қайда екені туралы сұрай бастағанда, олардың бірі тергеушіге "егер сұрай берсеңіздер, өз-өзіме қол жұмсаймын" деген. Содан кейін оған бұл сұрақты қоймаған. Қазір ол жәбірленуші, ел тағы біреуі куәгер. Сонда бөлім командирі ғана күдікті болып отыр", - дейді адвокат.
Ол куәгерлердің жауабына сәйкес жағдайда бір күнді жауынгерді өз-өзіне қол жұмсауға жеткізу мүмкін бе деген сауал мазалайтынын айтты. Оның үстіне, марқұмға қатысты ешқандай күш қолданылмағаны қылмыстық іске қоса тіркелген видеоматериалдардан көрініп тұр.
"Жамбылдық психолог күдікті марқұмды "маскүнем" деп атауы және балағат сөз қолдануы оның суицид жасауына әкелуі ықтимал деген пікір білдірді. Онда неге тағы екі жауынгер өз-өзіне қол жұмсамаған? Мен осы сұрақты қойғанымда, сраптама оны қисынсыз деп, жауап беруден бас тартты. Сотта осыны сұрайтынымыз анық. Себебі менің қорғауымдағы әскери бұл сөздерді тек марқұм болған сарбазға ғана емес, кінәлі үшеуге айтқан", - дейді Пірәлиев.
Еске салсақ, былтыр тамыз айында Жамбыл облысының шекарасында әскери борышын өтеген 18 жастағы Бекбол Мираш ат қорадан өлі табылды. Осыдан кейін бөлім командирі қамауға алынып, оған қатысты "ауыр зардаптарға әкеп соқтырған билікті асыра пайдалану" бабы бойынша сотқа дейінгі тергеу басталды.