https://sputnik.kz/20220306/resey-ukraina-qaqtygysynyn-bastauy--23346639.html
Ресей-Украина қақтығысының бастауы
Ресей-Украина қақтығысының бастауы
Sputnik Қазақстан
Ресейлік тарихшы Олег Кузнецов украинмен арадағы қақтығыстың мәні, мұнда күрес аумақ үшін емес, адамдардың жаны мен миы үшін жүріп жатқаны туралы айтты. 06.03.2022, Sputnik Қазақстан
2022-03-06T20:29+0500
2022-03-06T20:29+0500
2022-05-16T16:15+0500
украина
ресей
ресейдің украинадағы арнайы әскери операциясы
https://sputnik.kz/img/07e6/03/01/23191029_0:63:3078:1794_1920x0_80_0_0_4c974a24eafb12f126be8c68b1b95ebb.jpg
Украинаның ұлттық мемлекеттілігінің идеологиясын қалыптастыру қажеттілігі Ресей империясында пайда болды және 1863 жылғы көтерілісте өзін ерекше күшпен көрсеткен поляк ұлтшылдығына интеллектуалды қарсы тұру қажеттілігінен туындады. Белорусь және украин ұлтшылдығы поляктарға қарсы қалай қолданылды Негізгі құрал ретінде Беларусь пен Украинаның ұлтшылдығын әкімшілік-бюрократиялық басқарудың ресурстарын пайдалану орынды және мүмкін деп танылды. Ол үшін 1863 жылы Виленск және Киев генерал-губернаторларының қарамағында дербес археографиялық комиссиялар құрылды. Олар осы екі жаңа қалыптасқан идеологияның зияткерлік негізі болуы керек еді.Виленск археографиялық комиссиясының қызметі ерекше саяси жетістікке жеткен жоқ. Себебі Беларусь пен Литва орналасқан Ресей империясының провинцияларының ақсүйектері өздерін Литва Ұлы княздігінің ұрпақтары деп санады. Ал Киев археографиялық комиссиясының қызметі әлдеқайда өтімді болды: ол ғасырлар бойы этникалық, мәдени және діни тұрғыдан поляк мемлекеттілігі мен поляк ұлтшылдығының әлеуметтік-мәдени дәстүрінің барлық көріністеріне қарсы тұрған украин халқының идеясын Ресей империясының оңтүстік-батыс провинцияларының дворяндары мен зиялы қауымдарының кең тобына айналдырып, дамыта алды. Украина тарих ғылымының негізін қалаушылар (Владимир Антонович, Дмитрий Яворницкий, Михаил Грушевский және т.б.) украин мемлекетінің бастауын ғасырлар бойы қалыптасқан кез келген империямен сабақтастырмады. Бұл көптеген басқа еуропалық тарихнамалық дәстүрге, соның ішінде поляк және орысқа тән болды. Олар феодалдық тарихнаманың заңдары мен дәлелсіз қабылданатын негізгі пікірден алшақ украин ұлттық дәстүрінің автохтонизмі мен өзіндік ерекшелігіне көңілі толды. Ал оған сәйкес мемлекеттің мәртебесі мен атрибутивті маңыздылығы негізінен билеуші империялық, патшалық немесе патша әулетінің ежелгі шығу тегімен байланыстырылады.Ресей тарихшысының жазуынша, Украин мемлекетінің пайда болуы туралы теорияны жасаушылар өзінің монархтары мен олардың әулетінің билік заңдылығын дәлелдеуге алаңдамады. Олар басынан бастап украин мемлекетінің демократиялық шығу тегі идеясын алға тартты, оның қалыптасуына негіз Солтүстік Кавказдан келген иммигранттар болды, олар XIII ғасырдың аяғында Алтын Орда хандарының бірінің бұйрығымен Днепрдің орта ағысына қоныс аударды. Олар насихаттаған тұжырымдамаға сәйкес, украиндар алдымен поляктарға, содан кейін орыстарға тек этникалық тұрғыдан ғана емес, саяси жағынан да "демократия-монархия" антитезіне қарсы болды. Бастапқыда бұл тұжырымдама Ресей империясының ресми билігі тарапынан ерекше қарсылық тудырмады, өйткені ол поляк ұлтшылдығына қарсы тұру міндетіне толық сәйкес келді. Бірақ ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы шындықта Еуропа елдерінің қоғамдық-саяси өміріндегі жеке тұлғаның діни сенімі немесе конфессиялық атрибуты факторы артта қалып, ұлттық мәселе бірінші орынға шықты. Сол кезде украинаның өзіндік қалыптасуы мен тәуелсіздік идеясы поляк ұлтшылдығы және орыс империялық немесе кеңестік интернационализммен бір уақытта идеологиялық қайшылыққа түсті. Осылайша бұл орыс және украин менталитеттерінің қақтығысына әкелді. Қазір оның этнографиялық компоненті саяси компоненттермен алмастырылып жатыр. Степан Бандера Украинаның ұлттық батырлары пантеонының басында князь Дмитрий Вишневецкийді қалай алмастырды Бұл үрдістің ең жарқын мысалы – Украинаның саяси және академиялық мекемесінің князь Дмитрий Вишневецкий сияқты осы елдің тарихи қайраткері тұлғасына ойының өзгеруі. 1991 жылы Украина өзінің ұлттық мемлекеттілігін жариялағаннан кейін, бұл тарихи кейіпкер Украинаның тарих ғылымының негізін қалаушылары Антонович, Яворницкий және Грушевскийдің деректеріне сәйкес Украинаның ұлттық батыры, оның ұлттық мемлекеттігінің негізін қалаушы деп жарияланды. Осы мәртебеге сәйкес келетін барлық атрибуттар – ескерткіштер, мемориалдық белгілер, көше атауы, алаңдар мен Украина әскери-теңіз күштерінің әскери кемелеріне есімі берілді. Бұл жиырма жылға созылды – 1990-2000 жылдары осылай болды, бірақ содан кейін Князь Вишневецкийдің орнына Степан Бандера (1909-1959) Украинаның Ұлттық батырлары пантеонының басында қойылды.Фольклорлық-этнографиялық емес, украиндық өзін-өзі тану идеясы барлық орыс және ресейшілдерге қарсы бағытталған агрессивті-экстремистік мазмұнға ие болды. Әлем қашан Ресейге жақтастары мен қарсылас болып бөлінді 21 ғасырдың бірінші онжылдығының соңында украин қоғамында атаулар мен оларға сәйкес келетін идеологиялық доминанттардың өзгеруі алдымен түсінбеушілікке, содан кейін Украинаның ішкі және сыртқы саясатын Кремльдің қабылдамауына себеп болды, бұл 2014 және 2022 жылдардағы күш қақтығыстарына әкелді. Ресей олардың мемлекеттік идеологиясының өзгергенін көрмеді деп айтуға келмейді. Көрді және осындай сценарийдің барлық салдарын жақсы білді, сондықтан олар халықаралық дипломатия аясында Ресей-Украина қатынастарының 10 жыл бұрын басталған ашық қақтығыс жағдайына түсуіне жол бермеу үшін барлық мүмкін қадамдарды жасады. 2012 жылы Ресейдің бастамасы бойынша БҰҰ Бас Ассамблеясы "нацизмді ерлік деп көрсету: нәсілшілдік, нәсілдік дискриминация, ксенофобия және онымен байланысты төзбеушіліктің қазіргі түрлерінің өршуіне ықпал ететін тәжірибенің белгілі бір түрлеріне жол бермеу" декларациясын қабылдады. 2014 жылы құжат "нацизмді батырлық деп көрсету, неонацизм және нәсілшілдік, нәсілдік дискриминация, ксенофобия және онымен байланысты төзбеушіліктің заманауи түрлерінің өршуіне ықпал ететін тәжірибенің басқа түрлерімен күрес" деген қатаң және нақты тұжырымға ие болды. Декларация ең алдымен кейінгі онжылдықта Украинаның неонацизм батпағына түсуіне жол бермеуге және болдырмауға бағытталған. Осы жылдар ішінде бұл қарарға қарсы тек екі ел – АҚШ пен Украина үнемі дауыс беріп отырды, олардың өкілдері бұл декларацияның неге бағытталғанын және Украинада қандай саясат жүргізіп жатқанын жақсы білді. Он жыл бойы дәстүрлі түрде осы қарар бойынша дауыс беруден бас тартқан елдердің тізімі де ақпарат береді – оған НАТО мен ЕО елдерінің барлығы, сондай-ақ Британдық достастыққа қатысушы ең маңызды елдер мен Жапония, яғни Ресейдің Украинадағы әрекеттерін белсенді түрде айыптайтындардың барлығы кіреді және оған қарсы санкциялар енгізіп отыр. Осылайша, қазір әлемнің Украинаның бүкіл орыс саяси режиміне ашық агрессивті жақтастары мен қарсыластарға бөлінуі 2022 жылы басталған жоқ, әлдеқайда ертерек басталған. Ресей-Украина қақтығысы кем дегенде соңғы онжылдықта қалыптасты, дейді ресейлік тарихшы. Украина орыс тілді шығыс пен украин тілді батыс деп қашан бөлінді Украина көп ұлтты және көп конфессиялы мемлекет, бұл тұжырымға сәйкес, бұл ел бір бағытты ұстана алмайды. Бұл казак әлеуметтік идеясының XVI-XVIII ғасырларда бүкіл Украинаны өзіне бағындырмауының басты себебі – өркениеттер мен мәдениет бойынша Украина халқы қандай да бір ережелер бойынша өмір сүргісі келмеді және қаламады және бұл үрдіс ХХ ғасырға дейін жалғасты.Сондықтан қазіргі Украинаның аумағында көптеген тарихи сарай мен ғибадатхана бар, оның сыртында тұрғындары өздерінің "менін" қоршаған әлемнен қорғауға тырысты. Мұндай жағдайда аумақты сырттан біреу біріктіре алды – алдымен Польша, содан кейін Ресей болды. Бұл ел халқының қазіргі этникалық құрамы және оның аумағы бойынша таралуы Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін, бұрынғы КСРО-ның түкпір-түкпірінен Украинаға қоныс аударушылар жұмыс және жаңа өмір іздеп өнеркәсіп, энергетика, көлік және басқа да экономикалық инфрақұрылым объектілерін қалпына келтіру үшін келе бастаған кезде қалыптасты. Дәл сол кезде Украинаның орыс тілді шығыс пен украин тілді батысқа бөлінуі басталды және солай шоғырланды, олардың арасындағы қарама-қайшылыққа көбінесе Ресей өз еркімен қатысты. Бұл украинамен арадағы қақтығыстың мәні, оның аясында күрес қандай да бір аумақ үшін емес, адамдардың жаны мен миы үшін жүріп жатыр.
https://sputnik.kz/20220303/resey-ukraina-kelissozder-23269334.html
украина
ресей
Sputnik Қазақстан
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2022
Sputnik Қазақстан
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Жаңалықтар
kk_KK
Sputnik Қазақстан
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Қазақстан
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
украина, ресей
Ресей-Украина қақтығысының бастауы
20:29 06.03.2022 (жаңартылды: 16:15 16.05.2022) Ресейлік тарихшы Олег Кузнецов украинмен арадағы қақтығыстың мәні, мұнда күрес аумақ үшін емес, адамдардың жаны мен миы үшін жүріп жатқаны туралы айтты.
Украинаның ұлттық мемлекеттілігінің идеологиясын қалыптастыру қажеттілігі Ресей империясында пайда болды және 1863 жылғы көтерілісте өзін ерекше күшпен көрсеткен поляк ұлтшылдығына интеллектуалды қарсы тұру қажеттілігінен туындады.
Белорусь және украин ұлтшылдығы поляктарға қарсы қалай қолданылды
Негізгі құрал ретінде Беларусь пен Украинаның ұлтшылдығын әкімшілік-бюрократиялық басқарудың ресурстарын пайдалану орынды және мүмкін деп танылды. Ол үшін 1863 жылы Виленск және Киев генерал-губернаторларының қарамағында дербес археографиялық комиссиялар құрылды. Олар осы екі жаңа қалыптасқан идеологияның зияткерлік негізі болуы керек еді.
Виленск археографиялық комиссиясының қызметі ерекше саяси жетістікке жеткен жоқ. Себебі Беларусь пен Литва орналасқан Ресей империясының провинцияларының ақсүйектері өздерін Литва Ұлы княздігінің ұрпақтары деп санады. Ал Киев археографиялық комиссиясының қызметі әлдеқайда өтімді болды: ол ғасырлар бойы этникалық, мәдени және діни тұрғыдан поляк мемлекеттілігі мен поляк ұлтшылдығының әлеуметтік-мәдени дәстүрінің барлық көріністеріне қарсы тұрған украин халқының идеясын Ресей империясының оңтүстік-батыс провинцияларының дворяндары мен зиялы қауымдарының кең тобына айналдырып, дамыта алды.
Украина тарих ғылымының негізін қалаушылар (Владимир Антонович, Дмитрий Яворницкий, Михаил Грушевский және т.б.) украин мемлекетінің бастауын ғасырлар бойы қалыптасқан кез келген империямен сабақтастырмады. Бұл көптеген басқа еуропалық тарихнамалық дәстүрге, соның ішінде поляк және орысқа тән болды. Олар феодалдық тарихнаманың заңдары мен дәлелсіз қабылданатын негізгі пікірден алшақ украин ұлттық дәстүрінің автохтонизмі мен өзіндік ерекшелігіне көңілі толды. Ал оған сәйкес мемлекеттің мәртебесі мен атрибутивті маңыздылығы негізінен билеуші империялық, патшалық немесе патша әулетінің ежелгі шығу тегімен байланыстырылады.
Ресей тарихшысының жазуынша, Украин мемлекетінің пайда болуы туралы теорияны жасаушылар өзінің монархтары мен олардың әулетінің билік заңдылығын дәлелдеуге алаңдамады. Олар басынан бастап украин мемлекетінің демократиялық шығу тегі идеясын алға тартты, оның қалыптасуына негіз Солтүстік Кавказдан келген иммигранттар болды, олар XIII ғасырдың аяғында Алтын Орда хандарының бірінің бұйрығымен Днепрдің орта ағысына қоныс аударды. Олар насихаттаған тұжырымдамаға сәйкес, украиндар алдымен поляктарға, содан кейін орыстарға тек этникалық тұрғыдан ғана емес, саяси жағынан да "демократия-монархия" антитезіне қарсы болды.
Бастапқыда бұл тұжырымдама Ресей империясының ресми билігі тарапынан ерекше қарсылық тудырмады, өйткені ол поляк ұлтшылдығына қарсы тұру міндетіне толық сәйкес келді. Бірақ ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы шындықта Еуропа елдерінің қоғамдық-саяси өміріндегі жеке тұлғаның діни сенімі немесе конфессиялық атрибуты факторы артта қалып, ұлттық мәселе бірінші орынға шықты. Сол кезде украинаның өзіндік қалыптасуы мен тәуелсіздік идеясы поляк ұлтшылдығы және орыс империялық немесе кеңестік интернационализммен бір уақытта идеологиялық қайшылыққа түсті. Осылайша бұл орыс және украин менталитеттерінің қақтығысына әкелді. Қазір оның этнографиялық компоненті саяси компоненттермен алмастырылып жатыр.
Степан Бандера Украинаның ұлттық батырлары пантеонының басында князь Дмитрий Вишневецкийді қалай алмастырды
Бұл үрдістің ең жарқын мысалы – Украинаның саяси және академиялық мекемесінің князь Дмитрий Вишневецкий сияқты осы елдің тарихи қайраткері тұлғасына ойының өзгеруі. 1991 жылы Украина өзінің ұлттық мемлекеттілігін жариялағаннан кейін, бұл тарихи кейіпкер Украинаның тарих ғылымының негізін қалаушылары Антонович, Яворницкий және Грушевскийдің деректеріне сәйкес Украинаның ұлттық батыры, оның ұлттық мемлекеттігінің негізін қалаушы деп жарияланды. Осы мәртебеге сәйкес келетін барлық атрибуттар – ескерткіштер, мемориалдық белгілер, көше атауы, алаңдар мен Украина әскери-теңіз күштерінің әскери кемелеріне есімі берілді. Бұл жиырма жылға созылды – 1990-2000 жылдары осылай болды, бірақ содан кейін Князь Вишневецкийдің орнына Степан Бандера (1909-1959) Украинаның Ұлттық батырлары пантеонының басында қойылды.
Фольклорлық-этнографиялық емес, украиндық өзін-өзі тану идеясы барлық орыс және ресейшілдерге қарсы бағытталған агрессивті-экстремистік мазмұнға ие болды. Әлем қашан Ресейге жақтастары мен қарсылас болып бөлінді 21 ғасырдың бірінші онжылдығының соңында украин қоғамында атаулар мен оларға сәйкес келетін идеологиялық доминанттардың өзгеруі алдымен түсінбеушілікке, содан кейін Украинаның ішкі және сыртқы саясатын Кремльдің қабылдамауына себеп болды, бұл 2014 және 2022 жылдардағы күш қақтығыстарына әкелді.
Ресей олардың мемлекеттік идеологиясының өзгергенін көрмеді деп айтуға келмейді. Көрді және осындай сценарийдің барлық салдарын жақсы білді, сондықтан олар халықаралық дипломатия аясында Ресей-Украина қатынастарының 10 жыл бұрын басталған ашық қақтығыс жағдайына түсуіне жол бермеу үшін барлық мүмкін қадамдарды жасады. 2012 жылы Ресейдің бастамасы бойынша БҰҰ Бас Ассамблеясы "нацизмді ерлік деп көрсету: нәсілшілдік, нәсілдік дискриминация, ксенофобия және онымен байланысты төзбеушіліктің қазіргі түрлерінің өршуіне ықпал ететін тәжірибенің белгілі бір түрлеріне жол бермеу" декларациясын қабылдады.
2014 жылы құжат "нацизмді батырлық деп көрсету, неонацизм және нәсілшілдік, нәсілдік дискриминация, ксенофобия және онымен байланысты төзбеушіліктің заманауи түрлерінің өршуіне ықпал ететін тәжірибенің басқа түрлерімен күрес" деген қатаң және нақты тұжырымға ие болды. Декларация ең алдымен кейінгі онжылдықта Украинаның неонацизм батпағына түсуіне жол бермеуге және болдырмауға бағытталған. Осы жылдар ішінде бұл қарарға қарсы тек екі ел – АҚШ пен Украина үнемі дауыс беріп отырды, олардың өкілдері бұл декларацияның неге бағытталғанын және Украинада қандай саясат жүргізіп жатқанын жақсы білді.
Он жыл бойы дәстүрлі түрде осы қарар бойынша дауыс беруден бас тартқан елдердің тізімі де ақпарат береді – оған НАТО мен ЕО елдерінің барлығы, сондай-ақ Британдық достастыққа қатысушы ең маңызды елдер мен Жапония, яғни Ресейдің Украинадағы әрекеттерін белсенді түрде айыптайтындардың барлығы кіреді және оған қарсы санкциялар енгізіп отыр. Осылайша, қазір әлемнің Украинаның бүкіл орыс саяси режиміне ашық агрессивті жақтастары мен қарсыластарға бөлінуі 2022 жылы басталған жоқ, әлдеқайда ертерек басталған.
Ресей-Украина қақтығысы кем дегенде соңғы онжылдықта қалыптасты, дейді ресейлік тарихшы. Украина орыс тілді шығыс пен украин тілді батыс деп қашан бөлінді Украина көп ұлтты және көп конфессиялы мемлекет, бұл тұжырымға сәйкес, бұл ел бір бағытты ұстана алмайды. Бұл казак әлеуметтік идеясының XVI-XVIII ғасырларда бүкіл Украинаны өзіне бағындырмауының басты себебі – өркениеттер мен мәдениет бойынша Украина халқы қандай да бір ережелер бойынша өмір сүргісі келмеді және қаламады және бұл үрдіс ХХ ғасырға дейін жалғасты.
Сондықтан қазіргі Украинаның аумағында көптеген тарихи сарай мен ғибадатхана бар, оның сыртында тұрғындары өздерінің "менін" қоршаған әлемнен қорғауға тырысты. Мұндай жағдайда аумақты сырттан біреу біріктіре алды – алдымен Польша, содан кейін Ресей болды. Бұл ел халқының қазіргі этникалық құрамы және оның аумағы бойынша таралуы Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін, бұрынғы КСРО-ның түкпір-түкпірінен Украинаға қоныс аударушылар жұмыс және жаңа өмір іздеп өнеркәсіп, энергетика, көлік және басқа да экономикалық инфрақұрылым объектілерін қалпына келтіру үшін келе бастаған кезде қалыптасты.
Дәл сол кезде Украинаның орыс тілді шығыс пен украин тілді батысқа бөлінуі басталды және солай шоғырланды, олардың арасындағы қарама-қайшылыққа көбінесе Ресей өз еркімен қатысты. Бұл украинамен арадағы қақтығыстың мәні, оның аясында күрес қандай да бір аумақ үшін емес, адамдардың жаны мен миы үшін жүріп жатыр.
