НҰР-СҰЛТАН, 30 наурыз – Sputnik. Қазақстан жазушылар одағының төрағасы, ақын Ұлықбек Есдәулет тіл тағдырын шешетін негізгі заңдардың әлі дүбәра күйінде екенін мәлімдеді, деп хабарлайды Sputnik Қазақстан тілшісі.
"Жасыратыны жоқ, тіл тағдырын шешетін заңнамалардың ең негізгілері әлі дүбәра күйінде. Тілге қатысты комитеттер мен орталықтар дайындап ұсынған әжептәуір қаулы-қарар жобалары бесіктен белі шықпай жатып күзеу-түзеуге ұшырайды. Себебі – бұл бағдарламалар мен қаулылар қабылданар алдында сараптан өткізетін министрліктердің және үкіметтің, қала берді президент әкімшілігі заңгерлерінің қатарында қазақ тілін білмейтін немесе қазақшаға шорқақ мамандардың отыруынан", – деді Есдәулет сенатта өткен парламенттік тыңдауда.
Оның ойынша, ондай шенеуніктер құжаттың тиімсіз әрі ұнамсыз тұсын өзгертуге мәжбүр ететін тұжырымдама беруге тырысады. Соның салдарынан қаулы-қарарлардағы мемлекеттік тілдің бағын ашатын баптар жол-жөнекей өзгертіліп жатады.
"Бір заң екінші заңның бағын байлайды. Сөйтіп, отыз ордан омақасып өтіп, қырық қайшыға кездескен, әбден түзетіліп, күзеліп, жұлмаланған тіл бағдарламалары мен қаулыларының жобасы алдымен үкімет басшысының, соңынан ел басшысының алдына қол қоюға барады. Ал олар жобаның шетінде он министрдің, жиырма шенеуніктің қолдаған қолы тұрғасын соларға сеніп, ежіктеп отырмай, елге, ұлтқа керек құжат деп есептеп, тоқтатпай тезірек бекітіп беруге тырысады", – деп атап көрсетті Есдәулет.
Осы орайда, одақ басшысы қазіргі "Тіл туралы" заңды осындай қияметтің қылкөпірінен өткен құжаттардың шалажансар нұсқасы деп атады.
"Біздің басшылыққа алып, пайдаланып жүргеніміз – тіл туралы заңнама емес, жүнін жұлған тауық! Туған тіліміздің өгізі өліп, арбасы сына беретіні осыдан. Тілдің заңын ойдағыдай түземей жатып, тілдің қамын жеу – бос әурешілік", – деді ақын.
Есдәулет Түркияда болған бір кездесуді еске алды. Бір ретте ол Түркі халықтарының дүниежүзілік құрылтайында Түркияның мәдениет министрі Намық Кемал Зейбекпен кездескен.
"Ол кісі "Сәлеметсіз бе?", – деп сәлемдескен соң, "Сіз қазақша білесіз бе?" деп сұрап едім: "Мен қазақшаны Қазақстанның кейбір министрлерінен жақсы білемін" деп естен кетпес жауап берген еді. Одан бері жиырма жылдан астам уақыт өтті. Үкімет неше рет ауысты. Бірақ біздің біраз министрлердің қазақшасы әлі сол шалапұшық күйінде", – деді Есдәулет.
Оқи отырыңыз: Назарбаев ағылшын тілі туралы: кейбіреулер "тек қазақ тілі керек" деп шулайды
Айта кетейік, сенатта "Жаһандану дәуірінде ұлттық құндылықтарды дәріптеу – кешенді жаңғырудың негізі" тақырыбына арналған парламенттік тыңдау өтті. Шараға үкімет мүшелері, ғалымдар мен сенаторлар қатысып, ұлттық құндылықтарды дамытуға қатысты өз ойларын ортаға салды.
