АЛМАТЫ, 13 ақпан – Sputnik. Денсаулығы сыр беріп, дәрігердің көмегін қажет ететін адам ең алдымен 103 нөміріне хабарласады. Науқас өзі жайлы ақпарат берген соң мамандар көрсетілген мекенжайға барады. Бұл – бәріне белгілі жағдай. Коронавирус пандемиясына байланысты жедел медициналық жәрдем қызметіне жүгінетіндер саны артқан. Sputnik Қазақстан тілшісі Алматыдағы №1 жедел медициналық жәрдем станциясының жұмысымен танысып, дәрігерлермен бірге шақыртуға барып көрді.
Бір сағатта 15 адам қоңырау шалады
Пандемия кезінде адамдар ашуланшақ бола бастаған. Диспетчердің дене қызуы, жөтел, ентігу туралы сауалына "неге сұрақ қоя бересің?", "тезірек жедел жәрдем көлігін жібер" деп дөрекілік танытатын азаматтар да бар. Соған қарамастан қоңырау қабылдайтын диспетчер сабырлы қалыппен әрбір адамға сұрақ қояды. Мұндай сәтте науқастың қай жерде екені және қай бригаданы жіберу қажет екенін шешу маңызды.
Күн сайын бір станцияға түсетін шақырту саны әртүрлі. Мысалы, 10 ақпанда 24 сағатта 183 қоңырау түскен, оның ішінде 10 шақырту коронавирусқа қатысты.
Сағатына түсетін қоңыраулар да дәл солай. Кейде бір сағатта екі адамға көмек қажет болса, ал кейде 15 адам қоңырау шалады.
Станцияда 15 жылдан бері жұмыс істейтін Мөлдір Сәрсенбектің айтуынша, егер науқас өзі туралы ақпаратты алдын ала айтпаса, дәрігерлердің инфекция жұқтыру қаупі жоғарылайды.
"Пандемия кезінде жұмыс күрделене түсті, шақырту көп. Бірақ халық дәрігерді шақырған кезде көп нәрсені жасырады. Сенбейді. Бірнеше күннен бері дене қызуы көтеріліп, жөтеліп жатқанын, бір жерге қонаққа барып келгенін жасырады. Әсіресе, пандемия басталған наурызда қиын болды", - деп бастады әңгімесін станцияның жедел жәрдем дәрігері Мөлдір Сәрсенбек.
Алайда диспетчер оның бәрін сұрауы керек. Жедел жәрдем бригадасын диспетчер қорғайды. Қайда бара жатқанымызды білуіміз керек, дейді дәрігер.
Оның айтуынша, жедел жәрдем шақырушылар дәрігер сұрақ қойған сайын жасыра береді. Сондай жағдайда науқасқа диагноз қою қиындайды. Дәрігер мұндай сәтте берген ақпаратына қарап, шамалап диагноз қояды, ауруханаға жеткізеді. Ал науқастар ауруханаға келгенде ағынан жарылып, ауруын айтады. Алайда оған мүлде басқа диагноз қойылған болуы мүмкін.
Мамандар шақыртуға қанша уақытта барады?
Мөлдір Сәрсенбек қызмет жолын фельдшер болып бастаған, қазір жедел жәрдем бригадасында дәрігерлік қызмет атқарады. Ол шұғыл реанимациялық, кардиологиялық жағдайларға қатысты шақыртуларға жиі барады.
Айтуынша, шұғыл шақырту түскенде науқастар ес-түссіз жатуы, кейде ұстамасы ұстауы мүмкін.
Қоңырау түскеннен мекенжайға жетуге дейінгі уақыт төрт санатқа бөлінген. Айтуынша, жол апаты, инфаркт, инсульт, асылып қалу, тырысып қалу секілді шұғыл жағдайларда мамандар оқиға орнына 10 минут ішінде барады.
Дем алуы қиындап, тыныс жолдарына қатысты жедел жәрдем шақырғандарға 15 минутта барса, үшінші санатқа жүкті әйелдер, өміріне қауіп төнбейтін жарақат алғандар жатады. Оған көп жағдайда фельдшерлер 15-30 минут аралығында жетеді.
Төртінші санат (қан қысымы, созылмалы ауруы бар науқастар) бойынша 1 сағатқа дейін оқиға орнына барады.
"Жедел жәрдем бригадасының жұмысы өте ауыр. Білімді, тез шешім қабылдауды талап етеді. Өйткені дәрігер бұл жерде науқаспен жалғыз қалады. Жанында фельдшер болса қосымша көмектеседі, алайда науқасқа дәрігер жауап береді. 10-15 минут ішінде диагноз қою керек. Жағдайы ауыр болса, дер кезінде ауруханаға жеткізу қажет", - дейді Сәрсенбек.
Коронавирус кезіндегі жедел қызмет
Дәрігерлер карантин кезінде үлкен өзгеріс байқамаған, алайда әріптестері инфекция жұқтырғаны анықталған сәтте қорқыныш болыпты.
"Қатты өзгеріс болмады. Бастапқыда жұрт жедел жәрдем бригадасын шақыруға қорықты. Жағдай асқынған кезде ғана қоңырау шалады. "Біз қорқып шақырып тұрмыз", "сіздер коронавирус жұқтырғандарға барасыздар ма?" деген сөзді көп естідік. Бірде 80 жастан асқан кісінің ентігіп жатқанын айтқан соң қорғаныс киімін киіп бардық. Үйіне кірсек, "менде коронавирус жоқ, неге бұлай киініп келдіңдер" деп жылап тұр. Біз ол кісіге өзімізді қорғау үшін кигенімізді айтып түсіндірдік", - дейді дәрігер.
Мұндай сәтте тек дәрігер ғана емес, психолог та болу қажет, деп санайды ол.
Сонымен қатар Мөлдір Сәрсенбек әңгіме барысында коронавирус Қазақстаннан табылған кезде өзі барған алғашқы науқас туралы да айтып берді.
"...Ол кісіні ешқашан ұмытпайтын шығармын. Көз алдымнан кетпейді. Дәл сол кезде өкпесінің 60%-і қабынып, дем алуы қиындап жатыр екен. Көгеріп кеткен. Сұрақтарға өзі жауап бере алмайды, әйелінің айтуы бойынша ем-дом жасадық. Оттегі бере бастағанда жағдайы жақсарып, сөйлей бастады. Жаңадан ашылған модульді ауруханаға жатқыздық. Шыны керек, ауруханаға жеткенше жанымызды шүберекке түйіп бардық", - дейді ол.
Айтуынша, жедел жәрдем көлігіне науқас отырған сәттен бастап оған дәрігер жауап береді. Сондықтан аман-есен модульді ауруханаға жеткізуге асығады.
Коронавирус жұқтырғандармен қалай жұмыс істейді?
Станция қызметкерлерінің айтуынша, өткен жылдың шілдесінде шақырту өте көп болды. Ал қазір салыстырмалы түрде азайды. Сондай-ақ, жағдай да өзгерген.
"Ол кездегі шақыртулар қазіргіден ерекше. Ол кезде ештеңе істей алмадық. Ауруханада орын жоқ, апара алмаймыз. Екіншіден, қолымыздан ештеңе келмеді. Адамға ауа жетпей жатқанда бірінші көмегіміз оттегі беру болды. Науқасты оттегіден ажыратқанда жағдайы қайта нашарлай бастайды", - деп еске алды дәрігер.
"Жағдайы аса ауыр науқастарды ауруханаға алып келдік. Алайда орын жоқ. Кейде аурухананың есігінде жылап тұрғандарды көргенде жүрегің ауырады. Науқастар дәлізде жатты. Ең қиын сәт – қолыңнан ештеңе келмейтін кез", - дейді Сәрсенбек.
Алайда қазір мұндай жағдай жоқ. Науқасты ауруханаға жатқызуға толық мүмкіндік бар, сондай-ақ, жедел жәрдем көліктері де жаңарған.
Бұған тілшілер де куә болды. Станция ішінде жүргенде ПЦР тапсырған Алматы тұрғынынан коронавирус табылғаны туралы ақпарат түсті. Науқасты инфекциялық ауруханаға жеткізу қажет екені айтылды. Мөлдір Сәрсенбек пен фельдшер, көлік жүргізушісі дем арасында киініп, шақырту орнына барды.
Коронавирус жұқтырған науқасқа жеткенімізде ол жерде мобильді топтың мамандары болды. Олар науқастың инфекцияны қайдан жұқтырып алуы мүмкін екенін, кіммен байланыста болғанын сұрайды.
Ал 62 жастағы алматылық Ирина Золотарева 31 қаңтарда дене қызуының бір рет көтерілгенін, күйеуімен ғана байланыста болғанын айтты. Ілеспе ауруы болуына байланысты ауруханаға жатамын деп шешкен.
"31 қаңтарда дене қызуым көтерілді. Одан кейін қайталанған жоқ. Өзімді жақсы сезініп тұрмын. Үш күннен бері дене қызуым көтеріліп тұр. Тек күйеуіммен ғана байланыста болдым. Ол ауырған жоқ. Үш күннен бері дәм сезбей жүрмін. Тек емханаға бардым, басқа еш жерге барған жоқпын", - деді науқас.
Науқас біз барғанша ауруханаға қажетті заттарын жинап қойыпты. Дәрігерлер қан қысымын, қандағы қант мөлшерін, жүректің кардиограммасын, дене қызуын өлшеді.
"Коронавирус табылғаны анықталған соң ауруханаға жату туралы ұсыныс айтамыз. Себебі кез келген уақытта жағдайы нашарлауы мүмкін, сол үшін науқас дәрігер бақылауында болуы керек екенін түсіндіреміз. Сонымен қатар бұл кісінің ілеспе аурулары бар", - дейді мобильді топ қызметкері.
Ал күйеуі 14 күн бойы мамандардың бақылауында болады.
Науқас жедел жәрдем көлігімен жақын маңдағы инфекциялық ауруханаға жеткізілді.
"Ауруханаға жеткенде ілесіп жүрген адамдарды инфекциялық ауруханаға кіргізбейді. Көп жағдайда коронавирус жұқтырған науқастардың жанына ілесіп жүруші адамдарды алмаймыз. Өйткені ол кісінің өзіне де қауіпті. Кішкентай бала болса, ата-анасы бірге жүреді", - дейді дәрігер.
Жедел жәрдем көлігін шлагбаумда тоқтатқан қызметкерлер науқасты қай блокқа апару қажет екенін көрсетті. Әрі қарай науқасты түсірмей тұрып дәрігер аурухана мамандарымен сөйлеседі. Қай бөлімге жатқызатындарын нақтылады.
Содан кейін науқастың қай күні ПЦР тапсырғанын, қай күні нәтижесі шыққанын, денсаулығына қатысты ақпаратты толтырады. Ілесу парағын толтырып, науқасты қабылдап алатын дәрігерлерге арыз-шағымы бар-жоғын айтады.
Шақыртуды орындап келгеннен кейін бір рет киюге жарайтын обаға қарсы костюмді жоюға жібереді. Ал жедел жәрдем көлігі дезинфекцияланады. Бұл жағдай 24 сағаттық кезекшілік кезінде бірнеше рет қайталануы мүмкін.
Алайда жедел жәрдем қызметінде жақсы жаңалықтар да көп болады. Адамды клиникалық өлімнен құтқарған кезде дәрігердің өзіне көңілі толып, сол күні көтеріңкі көңіл күйде жүреді.
