1945 жылы 20 қарашада Германияның Нюрнберг қаласында еуропалық елдердің басты нацистік әскери қылмыскерлеріне қатысты халықаралық сот ісі басталды.
Сот алдына Үшінші рейхтің жоғарғы әскери және мемлекет қайраткерлері, ірі банкирлер мен дипломаттар, сондай-ақ өнеркәсіпшілер келді. Айыпталушылар қатарында Геринг, Гесс, Риббентроп, Кейтель, Йодль, Борман болды. Соңғысы жасырынып, кейін де табылмағандықтан сырттай сотталды. Сонымен қатар Калтенбруннер, Розенберг, Франк деген сияқты есімдермен тізім жалғаса береді. Олардың барлығы Гитлер билікке келген кезден бастап негізгі әскери оқиғалардың қатысушылары болды.
Процесс барысында адамдарға жүргізілген жабайы эксперименттер мен газ камералары, өлім лагеріндегі қуатты кремация пештері туралы айтылған фактілер әлемді шошытты. Освенцум, Треблинка, Собибор, Хелмно сияқты лагерьлер – жаппай кісі өлтіруге, күніне ондаған мың адамды құртуға арналды.
Сол жылдары мұндай концлагерьлер мен өлім лагерьлері жүйесінен 18 миллион адам өтті. Олардың 11 миллионға жуығы аяусыз жойылды.
Фашистік режимнің негізгі көшбасшылары қалай сотталды – тарихи сәттен түсірілген суреттерді Sputnik фотолентасынан тамашалаңыз.
Нюрнберг процесі туралы не білеміз
Нюрнберг процесін 1945 жылдың 8 тамызында КСРО, АҚШ, Ұлыбритания және Франция үкіметтері арасында жасалған Лондон келісімі негізінде құрылған Халықаралық әскери трибунал өткізді. Оған антигитлерлік коалиция мүшелері ретінде 19 мемлекет қосылды.
Келісімге 1943 жылдың 30 қазанында КСРО, АҚШ және Ұлыбритания басшылары қол қойған нацистердің жауапкершілігі туралы Мәскеу декларациясының ережелері негіз болған.
Сондай-ақ, Халықаралық әскери трибунал ұлттық социалистік партияның басшылығын, оның шабуылдау және күзет жасақтарын, қауіпсіздік қызметі мен мемлекеттік құпия полицияны, үкімет кабинетін, Бас штаб пен нацистік Германияның Жоғарғы қолбасшылығын қылмыскер деп тану мәселесін қарастырды.
Оқи отырыңыз: Астрофотография байқауында үздік деп танылған таңғажайып суреттер
Трибунал бір жылға жуық жұмыс істеді. 1946 жылы 1 қазанда халықаралық соттың шешімі жарияланды. Процесс барысында 403 ашық сот отырысы өткізіліп, 116 куәгерден жауап алынды, 300 мыңнан астам жазбаша өтініш және 3 мыңға жуық құжат қаралды.
Асқан қатыгездіктің мұндай деректері Нюрнберг процесінде фашизмге қарсы айып болып тағылды.
