Жыл сайын 24 қазанда – 1947 жылы қазанда жарияланған United Nations Day – Біріккен Ұлттар Ұйымының күні (БҰҰ) аталып өтеді. Осы жылы БҰҰ құрылғанына 75 жыл толады. Мерейтойға орай Ресей Федерациясы қауіпсіздік кеңесі төрағасының орынбасары Дмитрий Медведев арнайы мақала жазды деп хабарлайды RT.
Назарларыңызға мақала мәтінін ұсынамыз.
24 қазан – Біріккен Ұлттар Ұйымының күні ретінде дәстүрлі түрде аталып өтеді. Әлемдегі ең беделді ұйымның құрылғанына биыл 75 жыл толып отыр.
Осы жылдар ішінде БҰҰ мен оның мүше-мемлекеттері ұйым жарғысында көрсетілген халықаралық құқықтық және саяси тетіктердің арқасында үшінші дүниежүзілік соғыстың тұңғиығына түсіп кетуден аман қалды дегенге келіспей болмас. Тіпті, жаһандық масштабта кездескен барлық проблемалар мен дағдарыстарға қарамастан, планетадағы қазіргі күнгі көптеген өткір мәселелері оңтайлы шешілді.
Өкінішке қарай, біз ХХ және ХХІ ғасырда кездестірген мәселелерден әрдайым дұрыс сабақ ала алмадық. Естеріңізге сала кетейін, негізін қалаушы мемлекеттер БҰҰ құрылған кезде, соның ішінде КСРО өз миссиясын айқындады. Ол үш қағидадан тұрады – тұрақты және қауіпсіз әлемге ұмтылу, адам құқығы идеясын алға тарту және әділетті әлемдік тәртіпті құру.
Ұйым құрылғаннан кейінгі жылы-ақ бірнеше ұлтқа бостандық әкелген антигитлерлік коалициядағы кешегі одақтастар ауық-ауық қырғи қабақ соғыс баррикадаларының екі жағында болды. Ал қазір 40 жылға жуық уақыт бойы біз ядролық соғыс қатері мен адамзаттың өзі жойылу қаупі жағдайында өмір сүрдік деп елестету мүмкін емес сияқты көрінеді.
БҰҰ Қауіпсіздік кеңесіндегі "ядролық бестік" елдерінің жеке саммитінде Ресей ұсынған адамзаттың өткір мәселелері талқыланады деп сенеміз. Стратегиялық шабуыл қаруын (СНВ-III) одан әрі қысқарту және шектеу шаралары туралы Шартты ұзарту мәселесі де жедел шешімді талап етеді. Сондай-ақ, біз осы маңызды құжатты кеңейту туралы тұжырымдамалар жасадық.
Сонымен қатар, қолданыстағы қару-жарақтың қысқаруын қамтамасыз етіп қана қоймай, сонымен қатар жаңа қауіп-қатердің пайда болу қаупін барынша азайту қажет. Осы тұрғыда Ресей Еуропада және басқа аймақтарда жаңа зымырандық жүйелерді орналастыруға мораторий жариялады. Батыстық серіктестердің өзара қадамдарына сенім арта отырып, біз ғарыш кеңістігін милитаризациялауға жан-жақты тыйым салу туралы барлық ғарыштық державалардың заңды күшіне ие келісімін жасауды қолдаймыз. Мұндай тәсілді жүзеге асырудың мақсаттылығы мен Ресейдің ғарыш кеңістігінде қаруланудың алдын алу және оның кеңістігін халықаралық заңнамаға сәйкес пайдалану туралы ұсыныстарын БҰҰ Бас ассамблеясы мақұлдап, растады.
Бейбітшілікті сақтау бойынша жүргізіліп жатқан күш-жігерге қарамастан, өкінішке қарай, біз біржақты агрессивті әрекеттерді, егемен мемлекеттердің ішкі істеріне, әсіресе АҚШ пен оның НАТО одақтастары қабылдаған өрескел әрекеттерге араласу әрекеттерінің куәсі болып отырмыз.
Әлемнің көптеген нүктесінде қарулы қақтығыстар өршіп, күн сайын адамдар өліп жатыр. Әдетте, БҰҰ қауіпсіздік кеңесінің белгілі бір жағдайға келісілген заңды бағасы ғана кімнің дұрыс және бұрыс екенін, кімнің агрессор және кімнің агрессия құрбаны екенін түсінуге мүмкіндік береді. Олай болмаған жағдайда ақпараттық ағын, фактілерді бұрмалау, гибридтік соғыс әдістері аясында қара түс ақ болып, заңсыздық заңды болып өзгеріп, шындықтың тек теледидар немесе әлеуметтік желілердегі жазбалардың артында жасырыну қаупі туындайды.
БҰҰ Бас ассамблеясының 73-сессиясында халықаралық ақпараттық қауіпсіздік мәселелерін шешудің келіссөздер механизмін құруды қажет ететін ресейлік қарар басым дауыспен қабылданды. Бұл шешім трансшекаралық проблемаларды бүкіл халықаралық қоғамдастықтың белсенді қатысуымен ғана тиімді шешуге болатындығын көрсетті. БҰҰ құрылымдары халықаралық құқықтың жалпыға бірдей танылған қағидаттары мен нормаларына негізделген және ақпарат саласында ортақ мүдделерге жауап беретін әмбебап халықаралық шартты қабылдау алаңы бола алады. Мұндай құрал халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтауға және технологияларды халықаралық заңдарға сәйкес келмейтін мақсаттарда пайдалануға жол бермеуге көмектесуі керек.
Мемлекеттердің ішкі ісіне заңсыз араласудың типтік сценарийінің қайталануы жалғасуда: қоғамға жік салу, қазіргі билікті құлату үшін оппозицияны демократиялық құндылықтарға ресми сілтеме жасай отырып қолдау және қаруландыру. 2003 жылы құрамында бірқатар НАТО елдері бар АҚШ бастаған халықаралық коалиция Иракқа басып кірді. Халықаралық терроризмге қарсы күрес және жаппай қырып-жоятын қаруды іздеу сылтауымен елдің заңды президенті Саддам Хусейн құлатылып, атылды. "Авторитарлық мемлекет" жойылып, "шынайы демократиялық" мемлекет құрылды. Бұдан не шықты – бәрі біледі. Тағы бір мысал, 2012 жылдан бастап АҚШ НАТО елдерімен ынтымақтастықта Сириядағы көтерілісшілерге жасырын әскери қолдау көрсетіп келеді. Бұл тек осы елде жаппай қантөгіске және ішкі дағдарысқа әкелді.
БҰҰ-ның рөлін төмендету және оның орнына өзіндік "демократиялық ұлттар қауымдастығын (клубын)" құру әрекеттері де ерекше алаңдаушылық тудырады. Мұндай идеялар адамзатты біріктірмейді, керісінше екіге бөледі. Халықаралық шиеленістің өршуіне ықпал етеді және сайып келгенде тікелей қақтығыстарға әкеледі. БҰҰ мемлекеттердің әртүрлі саладағы ынтымақтастығына гуманистік бағыт бере отырып, адам құқығы тұжырымдамасының дамуы аясында құрылды. Адам құқықтары туралы идеялар БҰҰ құрылымдарының назарында болған барлық дерлік тақырыптарға енеді: қоршаған орта мен жеке деректерді қорғаудан бастап, киберқауіпсіздік пен биотехнологияға дейін.
Бүгінгі таңда әр мемлекеттің құқықтық жүйесі кемсітушілікке, азаптауға, адамгершілікке жатпайтын қатынасқа және жеке өмірге қол сұғуға тыйым салады.
Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар мен азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактілерімен адам құқықтарын халықаралық танудың негізі болып табылады. Осы құжаттарда қамтылған құқықтарды алға жылжыту және қорғау БҰҰ жұмысының жетекші принципіне айналған. Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясын жасаушылардың бірі ретінде Нобель сыйлығының лауреаты Рене Кассен: "...Декларацияға тән ерекшелік оның әмбебаптығы: ол барлық адамдарға ешқандай кемсітусіз қолданылады; тіпті, олардың экономикалық және саяси режиміне қарамастан барлық территорияларға да қатысты" деп атап көрсеткен.
Мойындаудан бөлек түрлі санаттағы адам құқықтарының тепе-теңдігін қамтамасыз ету бірінші кезектегі мәселе. Сондықтан да Дүниежүзілік декларацияны әзірлеу кезінде Кеңес Одағы кең ауқымды әлеуметтік және экономикалық құқықтарды шоғырландыру қажеттігін көрсетті. Бұл тезис бүгінде өзінің маңыздылығын айқын табуда. Жаһандық пандемиядан туындаған қазіргі жаһандық экономикалық құлдырау мемлекеттерді құндылықтар туралы ойлануға, адам өмірі мен оның қауіпсіздігін қамтамасыз ететін адам құқықтарын қорғауға басымдық беруге мәжбүр етеді.
БҰҰ-ның бірегей архитектурасы мен мүдделерді және ұлттық ерекшеліктерін құрметтеуді ескере отырып, оларды сақтау қазіргі кезде де маңызды. Сонымен бірге ынтымақтастық пен өзара көмекке, ынтымақтастыққа деген шынайы ниет БҰҰ жарғысында көзделген мақсаттарға жетуге ықпал етеді. 2020 жылы тамызда Бейруттағы жарылысқа байланысты Ресейлік құтқарушылар зардап шеккендерге көмек көрсету үшін Ливанға дереу жетті. Пандемия кезінде Ресей Венесуэлаға, Иранға және басқа да бірқатар елдерге медициналық құрал-жабдықтар мен жеке қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етіп, ауқымды қолдау көрсетті. Ресейлік әскери қызметкерлер Италияда медициналық көмек көрсетуге тартылды, Сирияда гуманитарлық шаралар жалғасуда. Ресей ррезиденті Владимир Путин БҰҰ Бас ассамблеясының 75-сессиясында сөйлеген сөзінде БҰҰ-ның барлық қызметкерлеріне ресейлік Sputnik V коронавирус вакцинасын тегін алуды ұсынды.
Жаһандық эпидемия жағдайында зардап шеккен аймақтарға азық-түлікпен, жабдықтармен және технологиялармен кедергісіз жеткізуді қамтамасыз ету қажет. Ресей гуманитарлық жеткізілімге сауданы және қаржылық шектеулерді қолданудан жалпы бас тарту туралы ұсыныстармен үнемі алға шығады. Адамдардың өмірін сақтап қалу үшін ынтымақтастыққа ешқандай саяси ойлар кедергі бола алмайды.
Біз БҰҰ ең өткір жаһандық проблемалардың шешімін іздеп, бейбітшілік пен қауіпсіздік мүдделерін күзететін ұйым ретінде құрылғанын ұмытпауымыз керек. Ол кейінгі ұрпақты соғыс апатынан құтқаруға, адамның негізгі құқықтарына деген сенімділікті растауға, халықаралық құқықтың сақталуын қамтамасыз етуге және адамдардың тұрмыстық жағдайларын жақсартуға арналған. Сайып келгенде, Біріккен Ұлттар Ұйымы осы биік мұраттарға жету үшін құрылды.
