"Өткен жиырма жылда біз әрқашан өз қадір-қасиетіміздің бар екенін сезінетінбіз. Бірақ батыстың сыртқы саясатқа жауап беретін адамдары өзара сыйластықтың қажеттілігін түсінбей отыр. Мүмкін біз олармен диалогымызды біраз уақытқа тоқтатуымыз керек шығар. Урсула фон дер Ляйен (Еурокомиссияның төрағасы) Ресейдің қазіргі үкіметімен геосаяси серіктестік орнату мүмкін болмай тұр дейді. Егер олар соны қаласа, солай-ақ болсын", – деді Лавров.
Яғни, Еуропаның өзі мемлекеттік мүдделер мен мемлекетаралық қатынастарды Ресей билігіне бағытталған қарсылығымен алмастырып отыр. Сол арқылы Еуропа өзінің Ресейден артықшылығын көрсеткісі келетіндей. Батыстың бұл ұстанымы "біз сіздің түзелмейтініңізді түсіндік, енді сізді серіктес деп санағымыз келмейді" деген көзқарасқа саяды.
Дегенмен, Еуропаға Ресеймен мұндай қарым-қатынас орнату өте тиімсіз. Бірақ ақыл, не геосаяси еркіндік болмаса не істеуге болады? Ресей ЕО басшыларының миына өзара тиімді (Еуроодаққа да) әлемдік тәртіп орнату туралы өзінің түсінігі мен ой-пайымын салып бере алмайды. Алайда батыспен мұндай ауанда сөйлесе алмайтынын мәлімдей алады. Егер сыйластықпен тең дәрежеде қарым-қатынас орната алмасаңыз, онда мүлдем байланыс орнатпағанымыз жөн деуі мүмкін.
Сергей Лавров бұл туралы сейсенбіде "Валдай" клубы есебінің таныстырылымында айтты. Ал сәрсенбіде ол үш ресейлік радиостанцияға (соның ішінде "Sputnik" радиосына) берген сұхбатында осы ойымен бөлісті. БАҚ өкілдері сонда қалай, біз байланысымызды тоқтатамыз ба, деп оның бір күн бұрын жасаған мәлімдемесін нақтылауға тырысты.
Өз кезегінде Лавров: "Еуроодақ Ресейге тек жоғарыдан қарамайды, менмендікпен қарайды. Бізден талап етеді. Олардың пайымынша, біз барлық "жасаған күнәларымыз" үшін жауап беруіміз керек. Ал мен біз ештеңеге қатысты есеп бермеуіміз керек деп есептеймін", – деді.
Әрине, Ресей мұндай диалогты жекелеген еуропалық елдермен бұдан кейін де жүргізе беретін болады, бірақ ол Еуроодақтан бас тарта алады. Еуроодақтың пайымынша, "Ресей Еуроодақтың геосаяси серіктесі болу деңгейіне көтерілген жоқ". Ал мұндай жағдайда өз-өзімізді төмендету абыройымызды түсіреді. Демек, батысқа біз туралы не айтар екен деп үнемі қарап отырудың қажеті жоқ деп есептеймін", – деді ол.
Батыс Ресейді қалай бағалайтынын басшылыққа алмауымыз керек деген ұстаным енді ғана пайда болған жоқ. Бұл елдің саяси басшылығы үшін де, қоғамдық пікір үшін де маңызды емес. Мұндағы мәселе басқада. Ресей өз егемендігін толығымен қалпына келтірді – әлемдік аренада ғана емес, сонымен қатар, өз ішінде де.
"Мәселе елдегі жағдайды тәртіпті реттеу және жұмыс істейтін билік вертикалын қалпына келтіру туралы ғана емес. Әңгіме тәуелсіз дүниетанымға, оның ішінде геосаяси көзқарасқа оралуға қатысты болып тұр. Біз яғни, сыртқы саясатты басқаратын адамдар ұлттық мүдделерді өз тарихымыз бен дәстүрімізге, құндылықтарымыз бен тәжірибемізге сүйене отырып түйсінеміз және тұжырымдаймыз. Бұл ұлы державаның ғана емес, тәуелсіз елдің басты белгісі", – дейді Лавров.
Бірақ Ресей өз мүдделерін дұрыс анықтамайды, өзін тым байсалды ұстайды, әрдайым халықаралық құқыққа жүгінеді. Мұндай сөгістер Ресейдің сыртқы саясаты мен оның авторларына қарсы жиі айтылып жүр. Сұхбат барысында Лавровқа батыс әлі де менменсісе, онда алдымен соққы жасайық, халықаралық құқық пен БҰҰ-ға жүгінуді тоқтатайық, қатал әрі ашық, агрессивті түрде әрекет етейік деген сынды ұсыныстар да айтылды.
Алайда Лавров "біз сыпайы адамдармыз" деп қарсылық білдірді.
"Біздің ұстаным бәрібір де халықаралық құқық шеңберінде қалуы керек деп ойлаймын", деді ол бұл ретте.
Әрине, күш болмаған кезде, құқық туралы айтады. Бірақ мықтылардың ғана құқығы бар. Дегенмен қазір мықтылардың ешқандай құқығы жоқ. Яғни ескі, батыс әлемі кетіп жатыр, АҚШ қазір өз мәртебесін сақтап қалатын күшін жоғалта бастады. Сондықтан Лавров күштердің ғаламдық тепе-теңдігін қайта бөлудің астарында барынша демократиялық, көпполярлы әлемдік тәртіпті қалыптастырудың объективті процесі жатқанын еске салады. Лавровтың пікірінше, бұл бүкіл дәуірді алады, оған ондаған жылдар кетеді.
"Олардың бұл жердегі түпкі ойы анық: бізді тепе-теңдігімізден айыру, оның ішінде Ресей Федерациясына барлық салада жөн-жосықсыз бәсекелестік, заңсыз санкциялар арқылы тікелей шабуылдар жасау, сонымен қатар шекара айналасындағы жағдайды теңгерімсіз ету арқылы ізгі істерге назар аударуымызға жол бермеу. Алайда біз халықаралық құқық ұстанымын негізге алуды жалғастыра беруіміз керек", – деді Лавров.
Мұндағы халықаралық құқық ұғымын "сабырлылық сақтау, стратегиялық тұрғыда ойлау, өз сызығыңды белгілеу" деген сөздермен алмастыруға болады.
"Барлығын егжей-тегжейлі айтуға құқығым жоқ. Бірақ менің ойымша, соңғы жылдары біз мұндай ұстанымды бірнеше жағдайда қолданып келе жатқан сияқтымыз", – деді Лавров өз сөзінде.
Сергей Лавровты да, Владимир Путинді де әлсіз геосаяси ойыншылар, не шындықтан алшақ кеткен арманшылдар деп атауға болмайды. Олар қайта құрылып жатқан қазіргі әлемде Ресейдің өз орнын айқын белгілеуіне жол ашатын сыртқы саясатты мықтап ұстанып келеді.
