1941 жылдың 22 маусымы жаздың жаймашуақ күні еді. Сондықтан Кеңес Одағына қарсы соғыс басталғаны туралы суық хабар осы күнгі көңіл-күймен үйлесім таппады.
Әйтсе де бұл күн адамзат тарихындағы миллиондаған адамның өмірін жалмаған сұрапыл соғыстың бастауы болды.
Соғыс жылдарында Қызыл армия қатарына бұрынғы КСРО-дан 35 миллион адам жұмылдырылды. Майданға 1 миллион 200 мың қазақстандық шақырылды.
1941-1945 жылдар аралығында бұрынғы КСРО-ның 27 миллион тұрғыны көз жұмды.
Ресми мәліметке сәйкес, 271 қазақстандық әлі күнге дейін Ұлы Отан соғысы жылдарында із-түссіз жоғалғандар есебінде тұр.
Архивте сақталған бұл суреттер соғыстың алғашқы күндерінде адамдардың алаңдаушылығы мен үрейін, айналадағы жағдайды боямасыз көрсетеді.
1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысы. Нева даңғылы. Ленинград тұрғындары 1941 жылдың 22 маусымында фашистік Германияның Кеңес Одағына соғыс ашқаны туралы хабарламаны радиодан тыңдап тұр.
Кеңес Одағының миллиондаған тұрғыны "Бүгін, 22 маусымда, сағат таңғы 4-те фашистік әскер алдын ала хабарлаусыз біздің шекарамызға басып кірді" деген суыт хабар естіді. Осылай Ұлы Отан соғысы басталды.
1941 жылдың 22 маусымында неміс авиациясы кеңес қалаларын бомбалады. Германия КСРО-ға қарсы соғыс ашты. "Кеңес халқының Ұлы жеңісі" деректі фильмінен үзінді.
"Біз жауды жеңеміз. Жеңіс біздікі!" – Отан қорғаушылар осы сөздерді ұрандатқан күйі соғысқа аттанды.
Майданға қабылдайтын орындар барлық әскери қолбасшылықта ашылып, жас сарбаздарға әскери киім-кешек пен қару берілді.
Соғысқа кеткен азаматтың тек бірлі-сараны ғана елге аман оралды.
Ал осы уақытта фашистік бомбалаушылар балалар, әйелдер мен қариялар сынды қорғансыз адамдардың өмірін қиып жатты. Суретте: оқ астында қалған Красная слобода аулы, Брянск майданы, 1941 жыл.
Қаланы қорғауға тек әскери қызметшілер емес, бейбіт тұрғындар да етене араласты.
Адам шығыны туралы алғашқы мәлімет, жау қолында қалған алғашқы қалалар. Суретте: Мәскеу тұрғындары фашистік Германияның Кеңес Одағына шабуылы туралы хабарламаны тыңдап тұр. 1941 жылдың 22 маусымы.
Кишиневте фашистердің әуедегі шабуылынан кейін медбикелер жаралыларға алғашқы көмек көрсетіп жатыр.
Соғыстан суыт хабар келіп жатты. Еріктілер әскери қолбасшылық алдында сағаттап кезек күтіп, майданға аттануда. Суретте: Мәскеу, 1941 жылдың 23 маусымы.
Алғашқы соққы шекараға жақын орналасқан аудандарға жасалды. Үрейленген халық үйлерін тастап, бас сауғалап жатыр. Суретте: Беларусь, 1941 жылдың 1 шілдесі.
Ұлы Отан соғысының алғашқы күндері Ленинградта қағылған әуе дабылы.
Қорғаныс шебі КСРО шекарасынан бара-бара алыстап жатты. Сондықтан фашистер шабуыл жасаған қалаларды жылдар бойы жау қолында қалдырып кетуге тура келді.
Барлығы майдан үшін! Тылдағы еңбеккерлер осы ұранды соғыс жылдары берік ұстанды. Эвакуацияланған зауыттар тылға көшіріліп, күшейтілген режимде жұмыс істеді
16/17
© Photo : Государственный архив Карагандинской области
Қарағанды шахтерлері соғыс жылдарында 35 миллион тонна көмір өндірді, мұнай өндірісі 39 процентке артты. Қазақстан соғыс арсеналына айналып, барлық ірі кәсіпорын әскери өнім шығаруға көшті. Суретте: Ұлы Отан соғысы кезіндегі Қарағандыдағы жұмысшылар.
ҰОС батыры Бауыржан Момышұлы былай деп жазды: "Бұл соғыс қазақ халқының тарихында бетбұрыс кезеңіне айналды да, миллиондаған отандасымыздың жүрегінде өшпес із қалдырды". Суретте: 19-шы гвардиялық атқыштар полкінің командирі Бауыржан Момышұлы әскери дайындығын жетілдіруде.
