Мұның дәлелі ретінде, Пентагон мамандарының пікірінше, бесінші буын талаптарына сәйкес келмейтін америкалық F-35 көп нысанды жойғыш-бомбалауышының ұзақ құрылу тарихы мен сүйемелдеуін айтуға болады.
Lockheed Martin өкілдері баспасөз мәслихатында америкалық F-35-ті алтыншы буын жойғышына айналдыру жоспарымен бөлісті. Алайда, F-35 Lightning II жобасында бесінші буын параметрлері орындалмай, технологиялық серпіліс болған жоқ.
Америкалықтардың F-35 Lightning II жойғышын еуропалықтар мен басқа да одақтастарына сатуға деген ұмтылысын түсінуге болады. Аталған жойғыштың бір данасы үшін баға 100 миллион доллар шегінде екенін де айта кетейік. Сонымен, америкалықтардың оны сатуға деген құлшынысына көп нысанды жойғыш бомбалаушыны құру бағдарламасына жұмсалған 1,3 триллион доллар инвестицияны қайтару себепші.
Lockheed корпорациясы әлемнің тоғыз еліне 500-ден астам F-35 ұшағын жеткізген. Жыл сайын 100-ден астам "найзағай" шығарылады. F-35-тің түрлі модификациясы топтамалы түрде 2011 жылдан бері шығарылып келе жатыр. Әйткенмен, ұшақ авиация мамандарының көңілінен әлі де шықпай отыр. Соңғы екі айдың ішінде жеті америкалық жойғыш ұшақ апатқа ұшырады. Оның екеуі осы F-35А болатын.
Бүгінде "Найзағайдың" бес басты кемшілігі бар. Олар технологиялық тұрғыдан қалпына келтірілмейтін және өзгертілмейтін қателіктер. Мысалы, инертті газды тудыратын борт жүйесінің конструктивті ерекшеліктері (OBIGGS) әуеде жойғыштың жанармай бактарының жарылысына алып келуі мүмкін. Фактілерге сүйенсек, F-35 Lightning II – форсаж кезінде көп дегенде 1 минутқа ғана үдей алатын 4-ші буын жойғышы. Сонымен қатар, F-35 заманауи радарларда анық көрінеді. Әсіресе, 1 Махе кезінде басталатын корпустың қызып кетуі кезінде көрінуі айқын.
Пентагон пайдаланушылық сипаттамаларын мәжбүрлі түрде өзгертті. Енді F-35 қысқа жылдамдықтарға ғана шамасы жететін дыбысқа дейінгі ұшақ саналады. F-35 Lightning II беделіне дақ түсуі негізсіз емес. Сондықтан, ұшақты алтыншы буынға модернизациялау жайында хабарлайтын уақыт келді. Оны қаруландырудың көптеген сыртқы жүйелерін және ұшқышсыз ұшу аппараттарын басқарудың кеңейтілген желілік мүмкіндіктері болуы міндетті. Әрине, одақтастардың өз жаһандық ақпараттық желілері жоқ. Ал, Пентагон желісіне қосылу F-35 тиімділігіне әсер етеді. Америкалықтардың бизнес-жоспары мінсіз болғанымен, қоғам шынайылығына сәйкес келмейді. "Найзағайдың" төртіншіден алтыншы буынға эволюциялық түр өзгертуі екіталай.
Мамандардың айтуынша, бүгінде "барлық бағыт бойынша ірі ауқымды шабуылдарды ұйымдастыру үшін әскери-әуе күштерінің қолбасшылық және басқаруының орталықтандырылған жүйесі F-35 ұшақтарының есептеуіш қуатын, сенсорлар мен байланыс құралдарының мәліметтерін қолданады". Осы тұста аталған шабуылдар қашан және қайда өткенін сұрағымыз келеді. Алайда, презентация ақиқаттан әркез алыс.
Lockheed вице-президенті Грег Ульмер Tech Refresh 3 жаңарту пакетінде есептеуіш қуаты ұлғайтылған жаңа біріктірілген процессор, кабинаға арналған панорамалық дисплей мен кеңейтілген жады блогы пайда болатынын мәлімдеді. Бұл топтамадағы ұшақтар 2023 жылы конвейерден түсіріледі. Дәл сол кезде жаңа бағдарламалық жасақтама арқылы ұшақ мүмкіндіктерін жедел кеңейтуге мүмкіндік беретін платформа пайда болады.
Тағы оқыңыз: Ресей өз әскерінің жауынгерлік дайындығын тексерді
Еске салсақ, F-35 біріктірілген бағдарламалық кеңсесі (JPO) аппараттық және бағдарламалық жасақтаманың алғашқы 66 жаңартуын анықтады. Олардың сегізі өткен жылы жүзеге асырылады деп уәде етілген болатын. Бүгінде тек қақтығысуды болдырмаудың автоматтандырылған жүйесі ғана дайын.
Жүзеге асырудың мұншалықты шапшаңдығы екіұдай ой тудырады. Қалай болғанда да, Lockheed Martin айтарлықтай технологиялық серпіліс уәде етіп тұрған жоқ. Бар болғаны "эволюциялық процесс".
Келешектің жойғышына ұшу радиусын 40%-ке кеңейте алатын сыртқы жанармай бактарын орналастырады. 2030 жылға қарай F-35 жойғышы AIM-260 немесе Raytheon AIM-120 орташа қашықтықтағы алты "әуе-әуе" жетілдірілген зымырандарын таси алады-мыс және ұзақ қашықтыққа ұшатын зымырандармен теңіздегі нысандарға шабуыл жасайтын көрінеді. Алайда, он жылдан кейін мұнымен ешкімді таң қалдыра алмайсың. Ол уақытта АҚШ-тың әлеуетті қарсыластарында әуедегі шабуылға қарсы қорғаныс құралдары мен гипердыбысты қарулары бар кемелері болатыны анық.
АҚШ одақтастары мен әлеуетті қарсыластары да бір орнында тұрмайтыны белгілі. Сондықтан, 10 жылдан кейін де Пентагонға жақын Defense News басылымы толық жетілдірілмеген F-35 жойғыштарының жырын жырлайтыны хақ. Қалай десек те, ауқымды модернизация мәселесі бүгінде шешіліп қойған мәселе. АҚШ Конгресіне жаңартулар тізімі ұсынылып үлгерді.
"Бесінші буындағы" F-35 Lightning II қымбатқа түскен бірнеше сәтсіздіктерінен кейін америкалық конгресс алтыншы буын жойғыштарын құрастыратын бағдарламаны қаржыландыруды 2021 жылы 85%-ке шектеу туралы ниетін мәлімдеді. Бұл жағдайда "онжылдық модернизация" корпорация үшін ұтымды қадам болып отыр.
F-35 модернизациясының оптимистік сценарийі бойынша қорғанысқа бағытталған жаһандық шығындар өсімі мен F-35 ұшақтарының 4 мыңға дейінгі сатылым өсімін болжайды. Ал, бейтарапты болжам қорғаныс шығындары 2040 жылға дейін бұрынғы деңгейде тұратынын, сондықтан, модернизация бағдарламасын тежеп, бірақ, сатылымға әсер етпейтінін қарастырады. Ал, негативті сценарий әскери шығындардың ұзақ мерзімді төмендеуімен және 2020-2030 жылдары жеткізулердің құлдырауы және модернизацияның тұралап қалуымен байланысты.
Бұл болжамдар шартты сипатқа ие және көрші елдердің технологиялық дамуы мен қайта қарулануы секілді көптеген сыртқы факторды есепке алып тұрған жоқ. F-35 бағдарламасын жүзеге асыру тәжірибесі көрсеткендей, ауқымды қаржы салымы әркез технологиялық жетілдірумен байланысты бола бермейді. Сондықтан, алтыншы буын ұшағын жасаудағы америкалықтардың әрекеті әлем елдерінің авиация саласындағы барлық маманның назарында болады.
