АСТАНА, 16 тамыз – Sputnik. Қазақстандық экономист Айдархан Құсайыновтың айтуынша, елдер мұндай келісімдерден түсетін пайда мен шығынды салыстыруы еркін сауданың мәні болып табылады.
Мысалы, егер елде шетелдік өндірушілермен бәсекелесетін ірі отандық өндіруші болса, бұл елеулі алаңдаушылық тудыруы мүмкін.
"Егер елдер импортталатын тауарлардың басқа елде жасалмағанын түсінсе және сол елде жасалған тауарларды экспорттаса, онда олар ең жақсы нәрсе еркін сауда туралы келіссөз жүргізу деп шешеді", - деп түсіндірді ол.
Бұл тауарлардың нарыққа оңай әрі жылдам енуіне, экспорттық-импорттық операциялардың шығындарын азайтуға мүмкіндік беретін кедендік және сауда рәсімдерін жеңілдетуге әкеледі.
"Тіркеу шығындары түпкілікті бағаға әсер етіп, оларды қолжетімді ету тұрғысынан алғанда жақсы", - дейді Айдархан Құсайынов.
Бұл өз кезегінде бизнесті дамытуға және өндірушілердің жаңа нарықтарға қолжетімділігін жеңілдетуге ықпал етеді.
"Көп ел ЕАЭО нарығына шығуды қалайды және қандай да бір артықшылықтар сұрайды. Оған жауап ретінде ЕАЭО елдері өз әріптестері қандай артықшылықтар ұсына алатынын қарастырады. Сондықтан бүкіл әлем осындай келісімшарттар жасай алады, тек серіктестерді мұқият таңдау керек", - дейді экономист.
Жалпы, Құсайыновтың пайымдауынша, Қазақстан негізінен мұнай мен металдарды экспорттайды – барлығы елмен өзара сауда келісімін жасауға дайын болады. Республика бәсекеге қабілеттілігі төмен болғандықтан кез келген елмен еркін сауда туралы келісімдер жасай алады.
Ол Қытай тауарлары Қазақстан нарығын толтырып үлгергендіктен, Қытаймен еркін сауданың да Қазақстанға айтарлықтай әсер етпейтінін баса айтады.
Бұл ретте Құсайынов Қытайдың ЕАЭО-ның басқа елдерінің экономикасына үлкен қауіп төндіретінін ескертеді, өйткені ол олардың экономикасын күйретуі мүмкін.