АСТАНА, 17 маусым – Sputnik. Қазақстанда жаңа сақтандыру өнімдері әзірленуде. Үкіметте мәлімдегендей, субсидиялау жүйесін өзгерту жоспарланып, шаруаларға қарсы талаптар қойылады. Міндеттемелердің бірі сақтандыру болады. Қолданыстағы құралдардан басқа сақтандырудың жаңа түрлері енгізіледі: егіннің бүлінуінен және шегірткенің зақымдануынан, деп хабарлайды АПК Новости агенттігі .
Үкіметте премьер-министрдің орынбасары Серік Жұманғариннің төрағалығымен өткен жиында агроөнеркәсіп кешеніндегі сақтандыру түрлерін кеңейту мәселесі талқыланды. Үкіметтің баспасөз қызметі хабарлағандай, қазіргі уақытта мемлекет фермерлерге өсімдік және мал шаруашылығындағы 16 сақтандыру өнімі бойынша субсидиялау мөлшерлемелері түрінде қолдау көрсетуде.
Үкіметте премьер-министрдің орынбасары Серік Жұманғариннің төрағалығымен өткен жиында агроөнеркәсіп кешеніндегі сақтандыру түрлерін кеңейту мәселесі талқыланды. Үкіметтің баспасөз қызметі хабарлағандай, қазіргі уақытта мемлекет фермерлерге өсімдік және мал шаруашылығындағы 16 сақтандыру өнімі бойынша субсидиялау мөлшерлемелері түрінде қолдау көрсетуде.
Бұл дәнді дақылдарға, бұршақ және майлы дақылдарға, алма ағаштарына, ірі қара малға, ұсақ малға, жылқыға, құстарға және т.б. Қазіргі таңда өсімдік шаруашылығы саласында 4, мал шаруашылығында тағы 3 сақтандыру компаниясы жұмыс істейді. Сақтандыру операторы – "Аграрлық несие корпорациясы" АҚ.
Сақтандыру сыйлықақыларын субсидиялауға 2021 жылы республикалық бюджеттен 1 млрд теңге, 2023 жылы – 2,5 млрд теңге, 2024 жылға қосымша қажеттілік – 2,7 млрд теңге бөлінді.
"Өткен жылы өсімдік шаруашылығы саласында 142 келісім-шарт жасалып, 279 074 гектар аумақ сақтандырылды. 2024 жылдың 5 айының қорытындысы бойынша қазірдің өзінде 261 келісім-шарт жасалып, оның аясында 490 225 гектар аумақ сақтандырылған. Осылайша, биылғы жылдың небәрі 5 айында өсімдік шаруашылығын сақтандыру 2023 жылмен салыстырғанда 75 пайызға өсті", - деді ауыл шаруашылығы вице-министрі Ербол Тасжүреков.
Сондай-ақ, ол биылғы жылы қайта сақтандыру компаниялары барлық өңірлерде егістік алқаптарын құрғақшылықтан және артық ылғалдан сақтандыруға шектеу қойғанын атап өтті. Бұл субсидия ала алатын фермерлердің шектеулі санына әкеледі.
"Аграрлық сақтандыру қауымдастығының" басқарма мүшесі Елдос Әуезбеков жағдайға қатысты пікір білдірді.
"Егер төлемдер мен сыйлықақылардың арақатынасы туралы айтатын болсақ, онда 2020-2023 жылдарды қоса алғанда, сақтандыру төлемдері 6 млрд теңгеден астам, ал сыйлықақыларды жинау шамамен 3 млрд теңгені құрады. 4 жыл қатарынан құрғақшылық болды, ал 2023 жылы құрғақшылықпен қатар ылғалдың да артық болуы – бұл да сақтандыру жағдайы. Бұл биылғы жылы сақтандыруға сұраныстың артып, сақтандыру шегінен асып кетуіне ықпал етті", - деді Е.Әуезбеков.
Оның айтуынша, қайта сақтандыру компаниялары өткен жылдары лимиттерді белгілеген, бірақ фермерлер тарапынан сұраныс аз болғандықтан, оларға ешқашан жеткен жоқ.
"Біз Швейцариядағы жұмыс істеп тұрған қайта сақтандыру компанияларымен келіссөздер жүргізіп жатырмыз. Кейбір неміс компаниялары лимиттерді 15 миллион гектарға дейін ұлғайтуға дайын, бірақ олар бізден сату көлеміне мемлекеттен кепілдік береді деп күтеді. Мемлекеттік қолдау шараларын (субсидиялар мен жеңілдетілген несиелер) алушылар үшін өзара міндеттемелер болған жағдайда көлемге кепілдік бере аламыз. Шаруа егістік алқабының кем дегенде 20 пайызын сақтандырса, бұл құрғақшылық пен ылғалдан асып кеткен жағдайда банкротқа ұшыраудан сақтайды", - деді ол.
Елдостың айтуынша, сақтандырушылар егінді ақбөкеннің шабуылынан сақтандыру мүмкіндігін де зерттеген. Қайта сақтандыру нарығы спутниктік мониторинг арқылы жайылымдардағы жасыл биомассаға ұқсас сақтандыру өнімдерін қарастыруға дайын. Ол үшін GPS трекерлері арқылы киіктердің қозғалысын бақылау қажет.
"Трекер киік табынының жетекшісіне бекітіліп, ол арқылы табынның қозғалысы бақыланады. Әрі қарай, ақбөкендер барған кезде жайылымдағы биомассаның деңгейін қараймыз, ал төмендесе, егіс иесіне төлем жасалады. Бірақ бұл жағдайда қайта сақтандыру компаниялары үшін мемлекет киіктердің санын қалай реттейтіні басты мәселе болып табылады. Бұл сұраққа жауап табылса, жаппай сақтандыру жүйесін құруға болады", - деді Елдос.
Сондай-ақ шегірткеден сақтандыру өнімдері бар. Цифрлық технология арқылы фитосанитариялық қызмет егінге химикаттар шашылғанын тексереді. Ал екінші нұсқа - гиперлокалды метеостанцияларды, соққылар мен фотосуреттерді пайдаланып шегірткелердің санын бақылайтын тұзақтарды орнату.
"Біз субсидиялау жүйесін өзгертеміз және оларды алу үшін фермерлерге қарсы талаптар қоямыз. Мемлекет өз ресурстарын нәтижеге жету үшін жұмсайды. Ал оның нәтижесі – азық-түлік қауіпсіздігі және кәсіпорындарымызды шикізатпен қамтамасыз ету. Ал міндеттемелердің бірі сақтандыру болмақ. Қолданыстағы құралдардан басқа сақтандырудың қосымша түрлерін дамыту қажет: егіннің зақымдануынан және шегірткелердің зақымдануынан. Біз барлық ұсыныстарды қарауға дайынбыз", - деп түйіндеді жиынды Серік Жұманғарин.
Отырыс қорытындысы бойынша Ауыл шаруашылығы министрлігі "Аграрлық несие корпорациясы", Қазақстанның аграрлық сақтандыру және қаржыгерлер қауымдастығымен бірлесіп, фермерлер үшін сақтандырудың тиімділігі мен қолжетімділігін арттыру тетіктерін бірлесіп әзірлейтіні туралы шешім қабылданды. Сондай-ақ жаңа сақтандыру өнімдерін, оның ішінде ақбөкендерге, шегірткелерге және т.б. құру мүмкіндігі қарастырылады.