Ресейдің астық мәмілесін тоқтатуы Қырым көпіріндегі лаңкестік әрекетпен тұспа-тұс келді. Бірақ екі оқиғаның арасында байланыс іздеудің қажеті жоқ, деп жазды РИА Новости.
Ресей президенті Владимир Путин өткен аптада бір жыл бұрын жасалған және бірнеше рет ұзартылған келісімді тағы да ұзартудан бас тарту туралы шешім қабылдады. Путин мұның себебін ресейлік астық және тыңайтқыштардың экспортына қатысты шарттарды орындамау деп түсіндірді. Режеп Тайып Ердоған бұл келісім ұзартылады немесе қайта күшіне енеді деп әлі де үміттенеді. Себебі Түркия Украинамен бірге осы келісімнен пайда көріп отырған негізгі тараптардың бірі болды. Неліктен Ресей дәл қазір мәмілені ұзартудан бас тартты және келісімді ұзарту мүмкіндігі бар ма?
Ресейліктерде бұл мәміле Ресей үшін көптен бері тиімсіз болды және одан ертерек бас тарту керек еді деген пікір қалыптасты. Бұл олай емес. Ресейде Батыстың ресейлік ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспортына салынған санкцияларды алып тастауы туралы үміт болған жоқ, дегенмен ол белгілі бір себептермен келісімді бірнеше рет ұзартты.
БҰҰ демеушілігімен жасалған келісім Батыстың азық-түлік бағасының өсуіне Ресей кінәлі және ол жалпы әлемді, әсіресе дамушы елдерді аштыққа ұшыратқысы келеді деп айыптауының алдын алуы керек еді. Бұл айыптауларды оңай жоққа шығару мүмкін емес еді. Өйткені жаһандық Оңтүстік елдері шынымен де ресейлік және украиналық бидайдың экспортына қатты тәуелді. Сондықтан Мәскеу үшін батыстық емес әлемге Ресей оның мәселелерін түсінетінін және оларды шешуге дайын екенін көрсету маңызды болды. Бірақ Ресей мұны жалғыз жасай алмайды. Егер Батыс Ресейдің ауыл шаруашылығы өнімдерін экспорттау жолындағы кедергілерді жоймаса, ол мәңгі күте бермейді. Міндеттемелерді орындаса, мәміле қайта жалғасады.
Ресейдің мұнша ұзақ шыдамауының екінші себебі Түркиямен қарым-қатынас болды: Ресей үшін Режеп Ердоғанның қайта сайлануы маңызды болды. Ол қайтадан ел президенті атанған кезде келісімді ұзарту қажеттілігі жойылды. Келісім Түркия үшін үлкен маңызға ие болғанымен, Ердоған Батысқа Ресей компанияларына салынған санкцияларды алып тастауға ықпал ете алмады.
Түркия Украина астығын экспорттау Ресейдің келісімінсіз, яғни ешқандай мәмілесіз жалғаса береді деп бопсалауы мүмкін бе? Теориялық тұрғыдан алғанда бұл мүмкін: түрік әскери кемелері Одессадан украиналық кемелерді сүйемелдеп алып жүре алады. Бірақ іс жүзінде бұл Ресей мен Түркия арасындағы әскери қақтығыстың алғышарты болар еді. Өйткені НАТО елінің кемелері Ресейдің арнайы әскери операция аймағына кірер еді. Мәскеу Украинадағы әскери іс-қимылдарға НАТО елдерінің қарулы күштері қатысуына жол берілмейтіні туралы бірнеше рет ескертті. Қазіргі жағдайда мұндай түрік миссиясының гуманитарлық сипаты қарулы күштерді пайдалануды ақтамайды және Анкара мұны жақсы біледі.
Түркия президенті әскери қақтығыс басталуына және кем дегенде Ресей – Түркия қарым-қатынасының құлдырауына жол бермейді. Сондықтан Ердоған Ресей мен Батыс арасындағы сауда және логистикалық делдал ретінде Түркияның өте тиімді жағдайын сақтау үшін және үлкен келіссөздің жаңа кезеңінде өз позициясын нығайту үшін Путинмен келісімді қалпына келтіру туралы келіссөздер жүргізуге тырысады.