МӘСКЕУ, 1 қараша – Sputnik. Мәскеу мен Анкара ірі халықаралық газ хабын іске қосып жатыр. Жобаны шикі мұнай және табиғи газ құбырын жүргізумен айналысатын Botas компаниясы және Epias энергетика биржасымен мақұлдады. ЕО имидждік және экономикалық шығындарға қатысты алаңдаушылық танытты, деп жазды РИА Новости.
Владимир Путин "Ресей энергетика апталығы" форумында "Солтүстік ағынға" қосымша тағы бір газ құбыры мен хаб салуды ұсынды. Түркиядан отын үшінші елдерге, егер қаласа, бірінші кезекте Еуропа елдеріне жөнелтіледі.
Қазанның ортасында энергетика және табиғи ресурстар министрі Фатих Денмез хабарлағандай, бұл бағыттағы жұмыстар басталып кетті.
"Бізде газ орталығына айналу мақсатымыз әркез болған", - деді ол.
"Газпромда" атап өткендей, жоба Мәскеу, Анкара және Брюссель үшін де тиімді. Сарапшылар да осыны алға тартады.
"Түркия Ресейден Еуроодаққа транзиттен қазіргіден әлдеқайда көп табыс табады. Дегенмен мұны "Солтүстік ағынды" толыққанды алмастыру деп санауға болмайды: олардың әрқайсысының өткізу қабілеті 55 миллиард текше метрді құрайды. "Түріктікі" – 31,5 , "Көгілдірдікі" – 16", - деп түсіндірді тәуелсіз өнеркәсіптік сарапшы Леонид Хазанов.
Ұлттық энергетикалық қауіпсіздік қорының бас директорының орынбасары Алексей Гривач түріктер хаб идеясын "көп жылдар бойы көздеп келгенін және енді олардың армандары орындалатынын" айтты.
"Түркия газ джекпотына қол жеткізеді – ол Еуроодаққа Ресейден ғана емес, сонымен қатар Әзербайжаннан, Ираннан және Түркіменстаннан газ жеткізеді. Алайда бұл үкімет пен жергілікті мұнай-газ компанияларынан айтарлықтай үлкен инвестиция салуды қажет етеді", - деді Леонид Хазанов.
Егер жоба жүзеге асса, Ресей шикізаттың бір бөлігін Еуропаға жібереді. Сонда жағымсыз саяси конъюнктураға қарамастан, еуропалықтар газға қол жеткізеді: түптеп келгенде, оның сауда алаңында қайдан келгені көрсетілмейді. Әрине, бұл Еуроодақтың имиджіне нұқсан келтіргенімен, ол сұйылтылған табиғи газды арзанырақ сатып алады.
Стратегиялық шығындардың ықтималдылығы жоғары болып тұр. Мысалы, Германия Еуропадағы ең ірі газ хабы мәртебесін Түркияға тапсыруы мүмкін.
ЕО бұл жобаға алаңдап, ресейлік газды ешкім сатып алмайтынына сенім білдірді. Чехияның өнеркәсіп және сауда министрі Юзеф Сикела түріктің Dnya газетіне берген сұхбатында Еуропада мұнай мен газ импорты, әсіресе Ресейге қатысты тұстары елеулі дау тудырып отырғанын мойындады.
"Бұл газдың қайдан келетіні түсінікті. Менің ойымша, Еуропа оны сатып алмайды", - деді ол.
Сарапшылар Еуроодақтың энергия жеткізуді әртараптандыруға ұмтылуын жаңа хаб үшін тәуекелдердің бірі деп санайды. "Газпромның" бағалауы бойынша, 1 қаңтар мен 15 қазан аралығында Еуропаға мұнай айдау өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 41,4 процентке (63 миллиард текше метрге) азайған. Кейбір болжам бойынша, 2022 жылы корпорация Еуропа елдеріне бағытталған экспорттың жартысына дейін жоғалтуы мүмкін.
"Шынында да артық жанармайға сұраныстың жоқтығы бар және оны Жерорта теңізіндегі хаб шеше алады", - дейді экономист және инвестициялар жөніндегі жеке кеңесші Николай Неплюев. Дегенмен, мәселе Еуроодақтың ұстанымында жне Ресей газ импортын одан әрі шектеуге деген ұмтылыс қаншалықты күшті екенінде болып отыр.
"АҚШ Еуропаға қысым көрсетуді жалғастырады. Оларға мұндай хаб мүлде қажет емес: қазір америкалық сұйылтылған табиғи газ экспортының 70 проценті Еуропа нарығына шығып жатыр. Вашингтон санкцияларды қоса алғанда, үкіметке ықпал етуге тырысады", - дейді Хазанов.
Биылғы қыста дағдарыс ушығуы екіталай: еуропалық газ қоймаларының барлығы дерлік толы. Алайда Халықаралық энергетика агенттігінің басшысы Фатих Бироль келесі жылы жағдай бұдан да қиын болуы мүмкін екенін ескертті. Желтоқсан айынан бастап Еуропа ресейлік газ құбырынан айырылуы мүмкін – Мәскеу бағасының шегі белгіленсе, жанармай сатудан бас тартады. Нәтижесінде, Халықаралық энергетика агенттігі есептегендей, ақпанда қоймалар босайды.