Балқандағы адам қолымен жасалған дағдарыс америкалықтар үшін ғана тиімді. Ауғанстандағы, Украина және қытайлық Тайвань аралдарының аумағына жасалған бірнеше геосаяси сәтсіздіктен кейін Америка Құрама Штаттары атланттықтар Ресейдің Еуропадағы "трояндық аты" санайтын Сербияны қорлап болсын "әлемдік гегемон" статусын дәлелдеуі тиіс, деп жазады ресейлік әскери шолушы Александр Хроленко.
Алайда НАТО-дағы жақтастары 1999 жылғы Белградтағы бомбылаудың қайталануына дайын емес, олар серб авиациясы мен артиллериясының соққылары астында мойындалмаған Косовоның "еркіндігі мен тәуелсіздігі" үшін өлгісі келмейді.
Сербия және мойындалмаған Косово Республикасы 31 шілдеден 1 тамызға қараған түні KFOR (НАТО қамқорлығындағы халықаралық миссия) күштерінің қатысуымен қарулы қақтығыс шегіне жетті. Приштинадағы билік 1 тамыздан бастап аймақ аумағында серб құжаттары мен автомобиль нөмірлерінің жойылатынын жариялады. Косово-Албания полициясы Сербияның орталық бөлігіне апаратын жолдардағы екі өткізу пунктін жауып тастады.
Бұл Косовоның солтүстік бөлігінде тұратын сербтердің наразылығын тудырып, баррикадалардың стихиялық құрылысы басталды. Приштина Сербиямен әкімшілік сызықтан Митровицаға 1000-ға жуық албандық арнайы күш жіберді. НАТО миссиясы (KFOR) қақтығысқа араласуға дайын екенін мәлімдеді. Белград Косоводағы әскери бөлімдерді енгізбеді, бірақ сербиялық МиГ-29 жойғыштары мен Ми-35 тікұшақтары бірнеше сағат бойы аймақтың әкімшілік шекарасына жақын аспанда соққы жасауға дайын болды.
Ресеймен әскери-техникалық ынтымақтастық Сербияның соңғы жылдары қорғаныс қабілетін едәуір нығайтуға мүмкіндік берді. Белград Мәскеуден алты МиГ-29 истребителін және он БРДМ-2МС бронетранспортерін сыйлыққа алды, сондай-ақ жеті Ми-17 және Ми-35 тікұшақтарын, 30 жаңартылған Т-72МС танктерін, 30 БРДМ-2 бронетранспортерін, алты "Панцирь-С1" зымыран-зеңбіректі кешенін сатып алды.
2020 жылдың күзінде "әскери-техникалық көмек және әскери ынтымақтастық мәселелерін қолдау және жедел шешу үшін" Ресей Федерациясы қорғаныс министрлігінің өкілдігін Сербияда ашу туралы келісім жасалды. Ресей мойындалмаған Косово тарпынан кез келген жағдайда Сербияға қолдау көрсетеді. Мәскеу аймақ билігінің онда тұратын сербтерге деген талаптарының негізсіз екенін баса айтты.
Косовода болып жатқан оқиғалар "жұмсақ" түрдегі этникалық тазартуға ұқсайды. Өз елінің жүрегі деп санайтын аймақтың аумағынан сербтерді қуып шығаруға тырысуда.
Сербияның Балқандағы қарулы күштері "мықты жаңғақ" болып саналады. Батыс сарапшылары оған GlobalFirepower әскери күшінің әлемдік рейтингінде 61-орын берді.
Серб армиясының жауынгерлік құрамында 25 мыңнан астам әскери қызметші, 117 ұшақ пен тікұшақ, 323 танк, 1133 түрлі бронды техника, 406 зымыран қондырғысы (РСЗО), 497-ге жуық артиллериялық қару бар. Сербияның теңізге шығатын жолы жоқ, бірақ Дунайда алты патрульдік қайықтан, төрт минадан және екі понтондық батальоннан тұратын өзен флотилиясы жұмыс істеп тұр. Белград бүкіл ел бойынша тәртіпті қалпына келтіру және Косово жауынгерлерінің санын едәуір азайтуға қауқарлы жеткілікті әскери күшке ие. Алайда Приштина жағында ұжымдық Батыс әрекет етуде (албандар мен сербтер арасындағы ғасырлар бойы жалғасып келе жатқан қақтығыс сырттан бір емес, бірнеше рет тұтанып тұрды).
НАТО жетекшілік ететін халықаралық KFOR миссиясы (БҰҰ қауіпсіздік кеңесінің 1999 жылғы 1244 қарарына негізделген) сәтті емес әсер етуде. Косовода "бейбіт орта мен барлық қауымдастықтар үшін қозғалыс еркіндігін" жариялағанымен, бірақ соны қамтамасыз етпейді.
Бүгінгі таңда KFOR контингентін НАТО-ға мүше 28 ел және олардың серіктестерінен тұратын 3775 әскери қызметші құрайды, оның ішінде Армения мен Украина – 40 әскери қызметкерден, Молдова – 41, Румыния – 62, Латвия – 136, Польша – 247, Венгрия – 469 жауынгер. Күштер аз, алайда НАТО бітімгерлері тарихта әскерлер саны мен жылға қарамастан бірде-бір миссияны бейбітшілікпен аяқтамады.
НАТО бас хатшысының орынбасары Мирча Джоанэ мен Солтүстік Атлант Кеңесі 7 шілдеде сербтерге әскери блоктың жаңа стратегиялық тұжырымдамасын және Солтүстік Атлантикалық одақ үшін Батыс Балқан аймағының стратегиялық маңыздылығын еске салу үшін Косоводағы НАТО-ның консультативтік және байланыс тобын, КФОР миссиясына қатысты. Сонымен қатар 31 шілдедегі аймақтағы жағдайдың шиеленісуі АҚШ пен НАТО-ның "қамқорлығының" салдары сияқты. Америкалықтар мұнда қауіпсіз "гегемония" жасау мүмкін деп есептейді.
Батыстың Сербияға Косово арандатуларын қолдана отырып жасаған ұжымдық қысымы – Белградты Еуропалық одақтың Ресейге қарсы санкцияларынан бас тартуға "жұмсақ күшпен" мәжбүрлеу әрекеті. Бұған дейін Германия канцлері Олаф Шольц Приштинаға сапары кезінде Сербияны "Косовты мойындау процесінде прагматизмге" шақырды, өйткені онсыз ел ЕО-ға кіре алмайды.
Басқа жағынан, 1990-шы жылдардағы Белградқа саңырау НАТО қауіптері бүкіл Еуропа үшін өте қауіпті, оны ең күрделі әскери-саяси мәселелер, АҚШ-тың "украин жобасының" турбуленттігі еңсеруде. Еуропалық НАТО елдері Балқандағы соғыс қимылдарына дайын емес. Мәскеу жергілікті сербтердің жеке құжаттары мен тіркеу нөмірлерін мәжбүрлеп ауыстыру туралы негізсіз кемсітушілік "ережелерін" қолдануды радикалдардың озбырлығынан серб тұрғындарының құқықтарын қорғауды қамтамасыз ететін мемлекеттік институттарды ығыстыру деп санайды.
Ресей мен басқа да бірқатар елдердің қолдауы, Еуроодақтың "дұрыс реакциясы" қолдан жасалған Косово дағдарысын біраз уақытқа кейінге қалдыруға мүмкіндік берді. Дегенмен, мойындалмаған Косово Республикасында тұратын серб құжатының иелері 1 қыркүйектен бастап кіруге және шығуға арнайы рұқсаттар алуы керек (көлік иелері - тіркеу нөмірлерін Косово нөміріне ауыстыру). Алайда бұл – мәселенің шешімі емес. Мойындалмаған Косово аумағында НАТО күштерінің (KFOR) болуы іс жүзінде әскери қақтығысты "жібітуге" кепілдік береді.
Әскери шолушы Александр Хроленконың Telegram арнасына жазылыңыздар.