Қазақстандағы экспонаттар Үлкен Алтай музейіне қойылады

НҰР-СҰЛТАН, 15 желтоқсан – Sputnik. Желтоқсанда "Үлкен Алтай – түркілердің атақонысы" виртуалды музейіне ерте орта ғасырға жататын экспонаттардың 3D-үлгілері қойылады. Ол үшін ғалымдар жеті музейдегі 70 жәдігерді цифрлық өңдеуден өткізді. Бұл туралы Алтай мемлекеттік университетінің "Үлкен Алтай" алтайтану және түркітану ғылыми-білім беру орталығының баспасөз қызметі хабарлады.

Сарапшылардың айтуынша, Үлкен Алтай аумағында түркі дәуірінің жүздеген ескерткіші шоғырланған. Ғалымдар 19 ғасырдан бастап көпғасырлық тарихы және мәдениетімен өзара байланысты Орталық Азия елдерінде археологиялық қазба жұмыстарын жүргізіп келеді.

"Осы қазба жұмыстарының материалдары әлемнің көптеген музейінде орналастырылған. Бұл түркі әлемінің көне тарихымен байланысты бірегей коллекциялары бар ондаған ірі ұйым. Осыған байланысты мамандарға экспонаттармен танысу және түріктердің мәдениетін біртұтас кешенде таныстыру қиынға соқты. Сондықтан осы мәселені шешу – біздің жобаның басты міндеті болды", - деп атап өтті Алтай археология және этнография музейінің директоры, "Үлкен Алтай – түркілердің атақонысы" виртуалды музейін құрастырушы Ярослав Фролов.

Оның айтуынша, қазір музейде 60 экспонаттың үлгісі бар. Жақын уақытта Шығыс Қазақстаннан әкелінген материалдар қойылады. Қазір Өскемен қаласындағы музейлерде орналасқан 20 үлгі бойынша жұмыс жүргізіліп жатыр. Қазақстандағы мамандар да виртуалды үлгілермен жұмыс істеп жатыр.

"Біз де цифрландыру жүргізіп жатырмыз. Мысалы, Қастеев атындағы өнер музейі өз экспонаттарының 3D форматындағы базасын жасақтады. Оларды музейдегі интерактивті мониторлардан және музей сайтынан көруге болады. Ықылас атындағы музыкалық халық аспаптары музейінде қызықты жоба бар: музейге келушілер интерактивті монитордағы топтамадан кез келген аспапты таңдап, оның үнін тыңдай алады", - деді "Қырым аралы" ғылыми-реставрациялау зертханасының директоры Қырым Алтынбеков (Алматы).

Оның пікірінше, виртуалдандыру – бұл қашықтыққа, шекара мен карантинге қарамастан жақын болу мүмкіндігі. Интернет музейлерге ғылым мен тарихты насихаттауға көмектесіп отыр.

"Интернетке қосылған кез келген адам әлемнің көптеген музейіндегі экспонаттарды тамашалап, шабыттанып, білім ала алады. Бұл көрерменнің музейді аралап, барлығын өз көзімен көруге деген құштарлығын оятады", - деп түсіндірді Қырым Алтынбеков.

Ғалым кез келген олжа назар аударуға тұрарлық екенін, себебі ол белгілі бір ақпарат көзі екенін атап өтті. Көп жағдайда әр түрлі сарапшы бұйым мен оның тарихын әртүрлі қарастырады. Сондықтан экспонатты мүмкіндігінше көп маман зерттей алуы маңызды. Ал "Үлкен Алтай – түркілердің атақонысы" виртуалды музейі осы міндетті жүзеге асыруды көздеп отыр.

"Виртуалды түркітану музейі – ғылым мен виртуалды көріністің бірігуінің тамаша бастамасы әрі сирек кездесетін үлгісі. Бұл ғылымның қалың көпшілікке бет бұрғанын көрсетеді: онлайн-көрермендер бұйымды 3D форматта көріп, жәдігердің сипаттамасымен танысып, әдебиеттерге сілтемелерді зерттей алады және олжа табылған жерді картадан қарай алады", - деді Қырым Алтынбеков.

Виртуалды музей Ресей ғылым және білім министрлігінің қолдауымен "Үлкен Алтайдың түркі-моңғол әлемі: тарих пен қазіргі замандағы бірлік пен көптүрлілік" жобасы аясында құрылған.