Әлем

Трамп пен Путин "қазан тосын сыйын" әзірледі

Америкадағы президент сайлауы неғұрлым жақын бола түскен сайын, тосыннан шыға келетін факторлар да соншалықты маңызға ие бола бастады
Sputnik

АҚШ-та "қазан тосын сыйы" туралы, дәлірек айтқанда сайлау алдындағы келісімді өзгерте алатын, таразының басын үміткерлердің біреуінің пайдасына шешетін оқиғалар немесе ақпараттар туралы әңгімелескенді жақсы көреді, деп жазады РИА Новости.

"Тосын сый" алдын-ала немесе стихиялы түрде дайындалуы мүмкін. Олар: үміткердің айрықша іс-әрекеті, оны айыптайтын жаңа дәлелдер, табиғи катаклизмге қатысты реакция, сыртқы саяси қадам. Енді екі үміткерге де осындай "тосын сый" қажет – бірақ оларға қатысты айғақ-дәлелдердің тым көп болғаны соншалық, енді "қауіпті Трамп" немесе "жемқорлыққа белшесінен батқан отбасы бар ұйқылы-ояу Байденге" қатысты жаңа айғақтарды ешкім қоса алмайды.

Трамп америкалық сарбаздарды еліне қайтарғысы келеді
Бірақ америкалықтар президент сайлауы кезінде сыртқы саясатты айтарлықтай деңгейде басшылыққа алмаса да, ол рейтингті толықтыра алады. Президент басқа елдердің басшыларымен, мысалы бітімгер болуға қатысты келіссөздер жүргізе алады. Өткен айда Трамп бұл тәсілді ең алдымен, араб-израиль татуласуына, содан кейін Сербия мен Косово арасындағы келісімге байланысты екі рет пайдаланды. Бірақ мұның бәрінің америкалық сайлаушыға тікелей қатысы жоқ – оларға шынымен, Балқан және Таяу Шығыс не үшін керек?

Дегенмен, Трамп барлық америкалықты көктемнің соңына дейін емес, Рождествоға дейін шығаруға уәде бере отырып, Ауғанстаннан да әскерлердің шығарылуын тездетіп отыр. Мұны орындау мүмкін емес, оның үстіне Рождество 3 қарашадан әлдеқайда кеш келеді. Алайда барлық америкалықты толғандыратын тағы бір нәрсе бар - ол қару-жарақтар, соның ішінде ядролық қару жарысына қатысу. Қауіпсіздік және ақша - ядролық соғыс қаупін және қару-жараққа көбірек қаражат жұмсау қажеттілігін туғызады. Бұл жерде сіз бейбіт аспанға деген алаңдаушылығыңызды көрсете аласыз - Трамп мұны да жақсы көреді, өйткені ол Ким Чен Ынмен кездесулерінің арқасында АҚШ ядролық қаруы бар Солтүстік Кореямен соғыспайтынын, бірақ президент Клинтон болған кезде жағдай басқаша болуы мүмкін екенін бірнеше мәрте айтты. Бірақ ойдан шығарылған "корей қаупі" қазірдің өзінде ұмытылды, енді "қазан тосынсыйы" үшін басқа нәрсе іздеу керек.

Трамп Путинмен келісім жасағысы келді. Алайда оны төрт жылдан бері "Путинмен байланыс орнатады" деп айыптап келе жатыр, соңғы апталарда "орыс ізіне" қатысты әңгіменің бәрі Ақ үйден және Клинтон штабынан шыққан демократтардың арнайы операциясы болғандығы туралы дәлелдерге көбірек тірелуде. Сонымен, қазір Трамп демократтар мен "Вашингтон батпағына" олардың өздерінің "орыс тақырыбын" тықпалап жатыр. Трамп нағыз Путинмен мәміле жасайды, өйткені ол мықты және Путин оны құрметтейді. Трамп орыстармен жасаған келісімшартын америкалықтарға осылай сатқысы келеді.

Біз не туралы айтып отырмыз? Іс жүзінде "жерлегеніне" қарамастан, төрт айға жетер-жетпес уақытта мерзімі аяқталатын СНВ-3 туралы – бірақ оны Трамп "жерледі" емес пе? Иә, Ресей СНВ-3-ті бес жылға дейін созуды әрдайым жақтап келді. Ал Вашингтон бұл оларға тиімді емес екенін және қайта жазу, толықтыру және жалпы үшжақты ету қажет деп мәлімдеді.

Тоқаев Трамп пен әйеліне сауығып кетуді тіледі
Яғни, дәл осы қару-жарақтың Ресей мен АҚШ-қа қарағанда аз екенін көрсете келе, оған стратегиялық шабуылдау қаруын одан әрі қысқарту және шектеу шаралары туралы келісімге қосылуға ниет білдірмеген Қытайды қосу осыны байқатты. Мәскеу Пекиннің бұл ұстанымын толықтай қолдады. АҚШ-тың Қытай туралы барлық ескертпелеріне ол аспанасты елі келіссөздерді мәжбүрлі түрде жүргізбейді деп жауап берді. 

Америкалықтардың екіжақты сипаттағы басқа да талаптары болды, олардың көпшілігі Ресей үшін мүлдем қолайсыз еді. Бірнеше ай бұрын ғана америкалықтар Ресеймен кеңесе бастағанына қарамастан, СНВ-3 келісімшарты ақырындап жойылып барады. Сонымен қатар, олар осы уақыт ішінде бұл келісімшарт олардан гөрі Ресейге көбірек қажет және жалпы, егер Мәскеу Американың талаптарын 3 қарашаға дейін қабылдауға асықпаса, онда оны ұзарту шарттары (яғни, жаңа келісімшарт жасау) одан да күрделі болады деген сыңай танытқан еді.

Ресей мұндай арзан қулықтарға сабырлықпен қарады, шынтуайтына келгенде, екі тарапқа да келісім қажет. Кремль Трампты қол қоюға итермелемеуге тырысқан жоқ, бірақ өткен аптада Владимир Путин Джо Байденнің СНВ-3-ті ұзартуға немесе жаңа келісімшарт жасасуға уәде бергенін еске алды, ал "бұл қазірдің өзінде болашақтағы ықтимал ынтымақтастық үшін өте маңызды элемент".

Осыдан кейін Ақ үйден және Конгресстен шыққан ақпарат бірнеше америкалық басылымдарда "АҚШ президенті Дональд Трамп сайлауға дейін СНВ келісімшартын жасау үшін Ресей тарапының келісіміне үміт артып отыр" деген сипатта жарияланды.

"Трамп әкімшілігі президент Владимир Путин мен Ресей қауіпсіздік кеңесінің төрағасы Николай Патрушевтен АҚШ пен Ресей арасындағы жаңа ядролық келісімшарт жасау туралы келісім алды деп санайды, келісім бойынша жұмыс бір апта ішінде аяқталуы мүмкін. Президент әкімшілігі қызметкерлерінің бірі ұлттық қауіпсіздік кеңесі мен мемлекеттік департаментте шешімдердің ең жоғары деңгейде қабылданғанын айтты. Оның айтуынша, сенаттың халықаралық қатынастар комитетінің кейбір мүшелері мен Капитолий төбесінде орналасқан ұлттық қауіпсіздік жөніндегі жұмыс тобы осы пікірталастардың қорытынды материалдарын алды". Басылым сайлау алдындағы ядролық келісім бойынша жаңа жұмыс кестесі "жоғары лауазымды республикашылдар мен Ақ үйдің кейбір өкілдері үшін тосын сый болғанын" деп атап өтті.

Кремль "Біз ақпарат көздеріне жауап бермейміз, жалған ақпараттар тым көп. Бұл тақырып айрықша өзекті, америкалықтармен байланыс орнатқан кезде бұл біз үшін басымдық болып саналады. Сарапшылар деңгейінде байланыс жалғасуда" дей келе, әрине, ұстамдылық танытты. Трамп айқын тосын сыйды дайындап жатыр. Ол – Путинмен келісім. Бұл ретте оған Мәскеуге ұшып барудың, ал Ресей президентінің керісінше Вашингтонға ұшып барудың қажеті жоқ.

Тоқаев пен Путин Қырғызстандағы оқиға жөнінде сөйлесті
Бәрі екі президенттің бірлескен мәлімдемесімен немесе америкалық келіссөз жүргізуші Маршалл Биллингслидің СНВ-3-ті ұзартудың алдында президенттік меморандумға қол қоюымен ғана шектеледі. Яғни, бұл болашақ келісімнің ауқымын анықтайтын және СНВ-3-ті белгілі бір мерзімге (бес жылдан аз, мүмкін екі-үш жылдық мерзімге) ұзартатынын жариялайтын негіздемелік келісім болады.

Вашингтон мұндай қадамға шынымен дайын ба? Өйткені Биллингсли Хельсинкиде 5 қазанда сыртқы істер министрінің орынбасары Сергей Рябковпен өткен келіссөзде "маңызды ілгерілеушілікке қол жеткізілді" және тараптар келісімге келді деп мәлімдегенде, Рябков америкалық оптимизмге таң қалды.

"Келіссөздер тәсілдерде осындай келісімнің орталық элементтеріне қатысты үлкен айырмашылықтың сақталғанын көрсетті. Негізінде, біз бұдан әрі қарайғы жұмыстың негізгі бағыттары мен параметрлерін анықтау туралы айтуға мүмкіндік беретін қандай да бір негіздемелік келісімге ғана қол жеткізгенімізді мойындаймыз. Бірақ тек осындай нұсқаның бар екенін ғана мойындаймыз. Себебі біз жақында АҚШ-пен келісімге келген жоқпыз, мен мұны айрықша атап өтемін. Америкалықтардың келісімнің табалдырығында тұрмыз деп көрсетуге тырысқаны және аз уақыттың ішінде келісімге қол жеткізіледі деп көрсеткісі келетіні және оларды неге негіздеп отырғаны түсініксіз?"

Алайда, Биллингсли мен Рябков арасындағы кездесу басқа бір кездесудің – 2 қазанда Женевада Ресей қауіпсіздік кеңесінің хатшысы Николай Патрушев пен АҚШ президентінің ұлттық қауіпсіздік жөніндегі кеңесшісі Роберт О'Брайен арасындағы келіссөздердің жалғасы болды. Бұл олардың алғашқы жеке кездесуі (бұған дейін Трамптың кеңесшісі Джон Болтон болатын) болды. Аталған кездесу америкалық оптимизмнің байқалуына оң ықпал етті. Бұл Ресейдің қандай да бір жеңілдіктермен байланысты емес екенін, керісінше екі ел президенттерінің бірлескен мәлімдемесінде СНВ-3-ті ұзарту туралы негіздемелік құжатқа қол қою туралы саяси, тұжырымдамалық келісімге қол жеткізілгендігімен байланысты деп болжауға болады.

Осыдан кейін, Биллингсли мен Рябковтың Хельсинкидегі келіссөздерінде америкалықтар (өздерінің әдеті бойынша) қысым жасау тактикасын жалғастырды. Ал олардың орыстардан біраз жеңілдіктер алуы мүмкін бе? Мүмкін емес. Қазірдің өзінде саяси келісім бар, бірақ ол нақты шарттармен жүзеге асырылады: оған Қытайдың да, келісімнің жаңасын әзірлеу үшін қажет мерзімге дейін ұзартудың да қатысы жоқ.