АҚШ Мемлекеттік департаменті жанындағы Жаһандық өзара әрекеттесу орталығы "Ресейлік насихаттау және жалған ақпарат тарату экожүйесінің негіздері" атты баяндама жариялады. Бұл жұмыстың авторлары "әлем бойынша Ресейдің серіктестері, одақтық үкіметтер, азаматтық қоғам ұйымдары, ғалымдар, баспасөз қызметі және қоғам алдағы уақытта анализ жасап, жалған ақпарат пен үгіт-насихатқа қарсы ұжымдық жауапты күшейте алу үшін Ресей тактикасын әшкерелеуді" өздерінің мақсаты деп таныды.
Бұл жұмыстың тағы бір "жаңалығы" – ресейлік мемлекеттік БАҚ жариялаған ақпарат тез арада басқа басылымдарда жарық көріп, желі бойынша тез таралады. Авторлар әлемде интернеттің қалай жұмыс жасайтынынан және ақпарат таратудың бүгінгі әдісінен (қазіргі кезде ақпараттың рас-өтірігін тексеруге емес, шұғыл репост жасап, оқылым санын арттыру көзделетінінен) бейхабар болса керек.
Сонымен қатар, баяндамада мысал ретінде келтірілген БАҚ пен оның иелері жайлы ақпарат кез келген аналитик үшін құнды ақпаратқа толы. Себебі, промемлекеттік арналар, басылымдар мен сайттарға промемлекеттік идеологияны қолдайтын азаматтар басшылық ететін көрінеді.
Сонымен қатар, "ресейлік үгіт-насихат экожүйесінің" ағылшын тілді элементтерінде Ресейдің батыстық сыртқы саясат стратегиясының қателіктерін бетке басу ұстанымын қолдайтын шетелдік авторлар жұмысы жарияланатынын білгенде жағамды ұстадым.
Баяндаманың орта тұсындағы ой зерттеу жұмысының құндылығын асырып тұр: Мәскеудің әлемдегі проблемаларға қатысты кез келген көзқарасы, осы көзқарастың кез келген жарияланымы сөз бостандығының дәлелі емес, батыстағы шыншыл тұрғындардың санасын улайтын ресейлік үгіт-насихаттың мысалы болып табылады.
Осы бір ойдың өзі баяндаманы құнсыздандырып тұр деуге болар еді. Бірақ, оның құны көк тиын. 75 парақтағының барлығы дүйім жұртқа аян әдістерді зерттеу жұмысы іспетті ауқымды етіп көрсетуге ұмтылыс. Ондағы мақсат – Жаһандық өзара әрекеттесу орталығын қаржыландыруды екі есе ұлғайту туралы мемлекеттік хатшы Майк Помпеоның өтінішін бекіте түсу.
Ресейлік саясаткерлер мен сарапшылардың бұл баяндамаға қатысты реакциясы күлкі мен мысқыл деңгейінде болды. Ондағы мәліметтер кезекті русофобия ретінде қабылданды. Алайда, авторлардың оны жариялауға үлкен негіз болғанын мойындап отыр.
Кейбір адамдар батыста сөз бостандығы бар деп ойлауы мүмкін. Алайда, бұл қате пікір. Себебі, көптеген мәселеде, әсіресе, идеологияға қатысты көзқараста америкалық БАҚ кеңестік басылымдарды еске түсіреді – олар бірыңғай, саяси дұрыс көзқарасты таратады.
Қара нәсілділердің АҚШ-тағы талқандауларына, америкалық тарихи мұраны қирату дұрыстығына, кінәсіздік презумпициясына деген жек көрініштікке, сондай-ақ, Ресейді әзірейіл етіп көрсетуге деген бұл көзқарас батыстық оқырмандар үшін жауыр бола бастады. Олар балама пікір іздеп, оны ресейлік БАҚ-тан тауып отыр.
Ал бұл АҚШ үшін ауқымды проблемаға айналып отыр. Себебі, әлемдік ақпаратқа бақылау жасау да АҚШ-тың тізгінінде болатын. Сондықтан, ресейлік СІМ-де атап өткендей: "Вашингтон өз көзқарасына қайшы келетін кез келген пікірді сынға алып, қарсылыққа толы дауысты тұншықтыруға тырысады". Сын көмектеспесе, санкциялар әдісіне жүгінеді.
Мұндай қудалаулар АҚШ-тың геосаяси мүмкіндіктерін әлсіздендіріп отыр. Сондықтан, америкалық сарапшылардың басым бөлігі жаһандық мәселелерді талқылау барысында Мәскеумен диалогта прагматикалық принципті ұстануға шақырып жатыр. Оның мысалы ретінде құрамында бұрынғы саясаткерлер мен дипломаттар бар 103 америкалық сарапшының ашық хатын айтуға болады.
"Бірақ, Жаһандық өзара әрекеттесу орталығының баяндамасы секілді құжаттар ресейлік-америкалық қарым-қатынасты одан әрі шиеліністіріп, екі ел арасындағы сенімсіздікті арттыра түсуі ықтимал", – дейді Железняк.
Геворг Мирзаян, РФ Қаржы университеті саясаттану департаментінің доценті