АСТАНА, 4 қаңтар — Sputnik, Қарлыға Бүйенбай. 28 жастағы Малика Қараджанова Италия азаматына тұрмысқа шығып, бүгінде екі баланың анасы атанып отыр. Ақсайда туып-өсіп, Орал қаласында жоғары білім алған. Кейін Астана қаласындағы ірі компаниялардың біріне жұмысқа орналасып, сол жерде көптеген жаңа адаммен танысады. Достарымен бірге өткізген мерекелік кештердің бірінде болашақ жарымен жолығып, оның шетелге көшу туралы ұсынысын қабыл алады.
Дәл қазір Италияның Сицилия аралының астанасы Палермо қаласында тұрып жатыр. Бастапқыда күйеуінің жұмысы екі мемлекетте болғандықтан, бір ай Қазақстанда, бір ай Италияда тұрып келген. Екінші балалары дүниеге келген соң бір жерде тұрақтап қалуды жөн көрген. Екі баламен әрі-бері көшіп жүрудің қиын екенін айтады.
Италияда ғашықтар 10 жылға дейін некелеспей жүре алады
Италия дәстүріне сәйкес, қыз бен жігіт кемінде екі жылдан бастап он жылға дейін некелеспей кездесіп жүреді. Бұл аталған мемлекетте отбасы институтын жоғары бағалайтынымен байланысты. Маликаның айтуынша, Италияда да ажырасу көп болғанымен, Қазақстаннан жүз есе аз. Сондай-ақ, Италияда әйелдерге қатысты қыз бала, бойжеткен және сеньора деген түсінік бар. Соңғысына әйел қауымы тұрмысқа шыққаннан кейін ие болады.
"Италияда адамдар кеш үйленеді. Барлығының дерлік бірнеше білімі бар. Мысалы, менің күйеуім 47 жасында шаңырақ көтерді. Екеуіміздің жас айырмашылығымыз — 20 жыл. Ол әлі күнге дейін білім алуды жалғастырып келеді. Сондай-ақ, біз тұрып жатқан оңтүстік аймақта салт-дәстүр мен дінді берік ұстанады", — дейді Малика.
Тағы оқыңыз: Түркия қазағы әке-шешесінің атажұртты сағынып жүргенін айтты
Бүгінде италиялықтар екі баланың анасы Маликаға 20 жастан артық бермейді. Тіпті, қызыл шарап сататын дүкен одан біраз уақытқа дейін құжатын талап еткен екен. Мұнымен қатар, Малика күйеуі екеуінің жас айырмашылығы мүлдем білінбейтінін айтады.
Қариялар сезімін көрсетуге қысылмайды
"Мен кеңес одағы құлап, Қазақстанға сникерс секілді шетелдік тауарлар келген кезде дүниеге келдім. Бала күнімде нанға май мен қант жағып алып, аулада ханшайым болып жүретінмін. Күйеуім де бала күнінде нанға зәйтүн майын жағып, үстіне сардина қойып алып ауласында ханзададай болған. Яғни жас алшақтығына қарамастан, екеуіміздің балалық шағымыз бірдей өткен", — деді ол.
Малика Италия азаматтарының жұрт ойлағандай аса романтик еместігін айтады. Мысалы, күйеуі, біріншіден, мұны бос шығын деп ойласа, екіншіден гүлге аллергиясы бар. Мұның орнына "Сыйлықты өзің таңда, мен ақша төлейін" деп айтады екен. Ал бірақ Италияда қариялар қол ұстасып жүруге қысылмайды.
"Меніңше, жер бетінде Сицилияға келіп, оған ғашық болмайтын адам кемде-кем. Бұл жерге алғаш рет желтоқсан айында келіп, ата-енеммен таныстым. Сыртта күн 25 градус жылы болды. Қазақстанда солтүстікке қарағанда оңтүстіктің адамдары жылы келсе, бұл жерде де дәл солай. Италия — тамаша мемлекет. Күйеуім екеуіміз италиялықтардың қазақтарға қатты ұқсайтынын айтып күлеміз", — дейді Малика.
Сицилияда ер адамдар анасына жақын және әйелдерін қатты қызғанады. Сүйіктілеріне қысқа киім киюге тыйым салмаса да, олардың бұл әрекетін құптай бермейді. Сондай-ақ, италиялықтар қазақтар секілді қонақжай келіп, бар жақсысын қонақтарға ұсынады.
"Еуропада қонақтың өзімен бірге тамақ ала баратыны рас. Мысалы, бізді қонаққа шақырса, біз өзімізбен бірге десерт, бір бөтелке қызыл шарап немесе джелато ала барамыз. Бұл жерде кейде таныстарымыз пицца жеуге шақыратын кез болады. Алайда арнайы отырыс болса, оған міндетті түрде дайындалады. Енем бізді шақырған кезде дастарханға он түрлі дәмтатым, біріншіге арналған, екіншіге арналған үш түрлі тағамнан әзірлейді. Туған күн болса, міндетті түрде аққайнарға орын табылады", — дейді Малика.
85 жастағы енем аптасына үш рет шаштараз шақыртады
Сицилияда қонаққа барарда ғана емес, жол-жөнекей кіре кету үшін де алдын ала хабарласып сұрайды. Бұл баратын үйдің қонақ күтуге дайын болмай қалуымен байланысты. Бұдан өзге Италияда адамдар шаш үлгісіне ерекше мән береді. Маликаның 85 жастағы енесі аптасына үш рет шаштаразын үйге алдырып, шашына ерекше күтім жасап отырады. Осы орайда, Малика, расымен де, Италия қарияларының сырт келбетіне ерекше мән беретінін айтып өтті.
"Бұл жердегі әйел қауымы басқасына мән бермесе де, шаш үлгісін қалдырмай жасатып отырады. Бір қызық жағдайды айтып берейін. Қызым мен ұлымның арасы үш жыл. Екеуі бір күнде, бір сағатта дүниеге келген. Қызым 2014 жылы 28 наурыз сағат 04:15-те, ал ұлым 2017 жылы 28 наурыз сағат 04:12-де туды. Қызымның есімі — Ямур, ал ұлымның аты — Микеле. Балалармен жүріп аптасына бірнеше рет сұлулық салонына баруға уақытым болмайды. Соны байқаған енем "Малика, сенің шаштаразың жоқ қой деймін. Мен саған өзімдікін бере тұрайыншы. Сен де шаштараз қызметін пайдалан" деген кішігірім ескерту жасады (Күлді). Әрине, енем секілді аптасына 2-3 рет шаштараз қызметін пайдалануға уақытым жоқ. Десе де, сұлулық салонына аптасына бір рет барып тұрамын", — деді ол.
Тойды несиеге жасауды ұят көреді
Малика қазақ қоғамы мен италия қоғамының басты айырмашылығын атап өтті. Мұнда ата-аналар мүмкіндігінше балалармен бірге тұрмауға тырысады. Олар мұны баланың жеке кеңістігін бұзу деп түсінеді. Сондай-ақ, италиялықтар үшін өз үйіңде тұру маңызды емес. Тіпті, қартайғанша пәтер жалдап тұра берулері мүмкін. Бұл бірінші кезекте халықтың әлеуметтік-тұрмыстық жағдайы және үй бағасының айтарлықтай қымбат болуымен байланысты. Бұдан өзге Малика италиялықтардың тойға несие алуды ұят деп санайтынын айтты.
"Бұл жақта біз секілді жарты немесе бір жыл қалғанда емес, тойға 3-4 жыл бұрын дайындалады. Тойға несие алуды ақымақтық деп санайды. Қазақстанда еуропалықтар ұлан-асыр той жасамайды деген ой қалыптасқан. Алайда бұл жақта да 200-300 адамға арналған тойлар өтеді. Бірақ оны екі тарап бірігіп жасайды. Әрине, жұпыны өтетін тойлар да кездеседі", — деді ол.
Малика Еуропада балалардың 5-7 жасқа дейін бесік арбада отыратынын айтады. Бұл — балаларды шектен тыс еркелету емес. Негізінен ата-аналардың көлік қоятын жер таба алмай, көп жаяу жүретінімен байланысты. Сондай-ақ, ауа райы жаяу қыдыруға мүмкіндік береді. Аталған елде емізікті де балалар 5-7 жасқа дейін пайдаланады.
"Бір күні қызымды балабақшаға апарып, сол жерде оның құрдасының емізік сорып жүргенін көрдім. Ал менің қызым бес жаста. Шыны керек, көзге ерсі көрінеді. Десе де, Италияда ата-аналар балаларын "Болды емізік сормайсың немесе памперс кимейсің" деп қинамайды. Әр баланың ерекше екенін түсініп, өзін көрсетуге мүмкіндік береді. Қазақстандықтар да осыған келе жатыр. Әдетте емізікті көп пайдаланса, тісі қисық болады деп жатады. Бұл өтірік, италиялықтардың тісі басқаларға қарағанда әлдеқайда жақсы", — дейді Малика.
Декреттік демалысқа үш ай беріледі
Әрі қарай Малика ата-аналардың балаларына ересек шақта та толық қолдау көрсететінін айтып өтті. Режиссер мамандығын таңдаған таныстарының қызына бүгінде отбасы жабылып жүріп оқу орнын таңдауға көмектесуде. Сондай-ақ, ол Сицилияда жұмыс табу қиын болғандықтан, көптеген әйелдің үй шаруасымен айналысатынын айтып өтті. Декреттік демалысқа тек үш ай берілетіндіктен, әйелдер көп бала туғылары келмейді. Себебі, жұмыс орындарынан айырылып қаламыз деп қорқады.
"Әдетте Еуропада табыс жоғары деп жатады. Меніңше, бұл қате түсінік. Себебі, мұнда өмір сүру деңгейі жоғары және барлығы қымбат. Яғни күнкөріс деңгейі Қазақстанмен бірдей десек те болады. Италияда әйелдерді өте жоғары бағалайды. Менің өзім болашақ жарымды анасына деген құрметіне қарап таңдадым. Тіпті, есік ашып беру үшін ер адамдар алыстан жүгіріп келеді.
Жуырда көлігіме балалар йогурт төгіп алған болатын. Соны дұрыстап жумаған екен. Сонда көлік жуушылар бүкіл жұмысты тоқтатып, қайта-қайта кешірім сұрады. Қазақстанда әйел адамдар бірінші орынға бала-шағасын, күйеуін, кейін туыстарын, соңында өзін қояды. Ал Италияда керісінше әйелдер бірінші орынға өзін, кейін күйеуін, соңында балаларын қояды", — деді Малика Қараджанова.
Сондай-ақ, Малика бүгінде күйеуімен италян тілінде сөйлесетінін айтады. Бастапқыда тек ағылшын тілінде тілдескен. Ал Рим, Милан секілді ірі қалаларда туристер көп болғандықтан, жергілікті тұрғындар ағылшын тілін біледі.
Асты негізінен ер адамдар әзірлейді
Малика Италияда, әсіресе, Сицилияда қазақтардың аз екенін айтады. Әлі күнге дейін кездестірмеген екен. Ал солтүстік өңірде бар.
"Перуджеде Алматыдан келген құрбымның қызының туған күніне бардық. Сол жерде қазақ диаспорасы болды. Өте жылы да қызықты отырыс болды. Құдды өз отанымда отырғандай күй кештім. Ет асып, мәнті жедік. Өкінішке қарай, күйеуім Қазақстаннан қазы әкеле алмайды. Үйге бір жарым тәулік бойы ұшып келе жатқанда бұзылып кетуі мүмкін. Мұның орнына консервілер әкеліп, солардан тағам әзірлеймін. Күйеуім менің етті бәрінен күшті асатынымды айтады. Басқа ешкімнің етін жеп көрмегендіктен ғана осылай дейтін шығар", — дейді ол.
Италияда аналары балаларының бәріне тамақ жасауды үйретеді. Маликаның жолдасы бастапқы бір-екі жылда тағамды өзі әзірлеген. Қазір де аптасына бірнеше рет түскі асты өзі дайындайды. Аталған елде бас аспаздардың барлығы дерлік — ер адамдар.
Малика Караджанова 2019 жылы қайын жұртымен бірге Қазақстанға баруды жоспарлап отырғанын айтады. Оларға отанының көрікті жерлерін көрсетіп, бар дәмдісін ұсынбақ.