НҰР-СҰЛТАН, 16 ақпан – Sputnik. Осыдан тура 45 жыл бұрын, 1976 жылдың 16 ақпанында Камск автозауытынан ең алғашқы КамАЗ шығарылды. Сол уақыттан бері Ресей жолдарын бұл ауыр көліксіз елестету мүмкін емес, деп жазды РИА Новости.
1960 жылдары қарқынды дамып жатқан кеңестік өнеркәсіп саласында үлкен жүк автокөліктерінің тапшылығы байқалды.
Жаңа өндіріс үшін Челн жағалауы таңдалды. 1969 жылы мұнда жылына 150 мың автомобиль шығаруға арналған зауыттың үлкен құрылысы басталды. Жолдардың сапасы жақсарған сайын бүкіл елде автомобиль жолдары мен магистральдар салынды – дизайнерлер тек кросс қабілетіне ғана емес, сонымен қатар жүк автомобильдерінің жайлылығы мен жүргізу қабілеттілігіне назар аударды.
Бүкіл ел бойынша үлкен тас жолдар мен жоғары жылдамдыққа арналған магистральдар салынып, жол сапасы жақсарып жатқандықтан, конструкторлар жүк көліктерінің қолайлылығы мен жүру сипаттамаларына да ерекше көңіл бөлді.
Сондай-ақ, қозғалтқышы кабина астында орналасатын капотсыз жүк көлігін әзірлеудің еуропалық тәжірибесі де ескерілді. Мұндай жинақ кабинаның ыңғайлы әрі кең болуына, алдағы жолдың жақсы көрінуіне, көлік құралының ұзындығын тиімді пайдалануға мүмкіндік берді.
Оның негізінде жүк көтергіштігі кем дегенде сегіз тонна болатын үш білікті көліктер дайындалды.
Бірнеше жыл ішінде ЗиЛ перспективалы жүк көлігінің ондаған үлгісін жасады. Прототиптер Одақтың солтүстік және оңтүстік аймақтарында автомобиль жолдары мен жолсыз жерлерде ызғыта жүрді. Сынақтардың нәтижесі бойынша автокөлік пысықталып, қателіктер түзетіліп, ең оңтайлы конструктивті шешімдер қабылданды.
Сол кездің өзінде болашақ КамАЗ көлігін шетелдік аналогтары - "Форд", "Мерседес" және " Интернэшнл" жүк көліктерімен тікелей салыстырды.
1976 жылдың ақпанында алғашқы сериялы КамАЗ-5320 көлігі Челн жағалауынан жолға шықты. Кеңес заманындағы стандарттар бойынша бұл өте ыңғайлы машина болды: үш адамға арналған кең кабинасы, шу мен жылу оқшаулағышы, қауіпсіздік белдіктері, реттелетін жүргізуші орындығы, жолдың жақсы көрінуін қамтамасыз ететін биік орындығы бар.
Жүк машинасына 210 ат күші бар жаңа сегіз цилиндрлі 11 литрлік дизель және бес сатылы бөлгіші бар беріліс қорабы орнатылды. Жеңіл корпус үшін ауа райының салқын мезгілінде іске қосылатын алдын ала қыздырғыштар қарастырылды. Жанармай багі 200 литрге арналған. Солярка шығыны сағатына 80 шақырым жылдамдықпен жүргенде жүз километрге шамамен 30 литрді құрады. Көлік тежегіштері пневматикалық барабанды болды.
Алғашқы екі жылда зауыт КамАЗ-дың үш нұсқасын шығарды: борттық сегіз тонналық жүк көлігі, жүк көтергіштігі сәйкесінше он және жиырма тонна болатын құрылыс самосвалы және ершікті тартқыш көлік. Содан кейін дөңгелек бағасы ұлғайтылған жүк көлігін, автопойыздарға арналған ершікті тартқыш және ауыл шаруашылығына арналған самосвалды әзірледі.
Камск жүк көліктерінің ең тартымды тұсы жедел жөнделеді. Себебі, жол жүру кезінде анықталған қандай да бір ақауды "тізе бүгіп-ақ" жөндеуге болатын еді. Бұл КСРО-да аса дамыған автомобиль жөндеу шеберханаларының желісі болмаған уақытта аса маңызды болды. Сонымен қатар, құрастырушылар техникалық қызмет көрсетуді жеңілдетуге тырысты. Олар түзетулердің тұрақтылығын арттырды, майлау нүктелерінің санын азайтты және өздігінен бекітілетін тіреулерді қолданды.
Әскерге арналған КамАЗ Ауғанстанда үлкен сынақтан өтті десек те болады. Бұл көлік кеңес әскерінің қозғалысы мен оларды тасымалдаудың негізгі құралына айналды. Мұнда мәселе басқа автокөліктермен салыстырғанда қолайлы болуында емес. КамАЗ көліктері әдеқайда сенімді әрі маневрге икемді болды.
Дәл осы Ауған соғысы кезінде зауыт алғаш рет Батыстың санкцияларына тап болды. 1980 жылы америкалық Ingersoll Rand компаниясы Мемлекеттік департаменттің қысымымен жабдықтар жеткізуді тоқтатты. Алдын ала жасалған келісімшарт бойынша АҚШ қозғалтқыш цилиндрлерін өңдеуге арналған автоматты желінің бөлшектері мен тораптарымен жабдықтауы керек болатын.
Импортты алмастыру ісіне Ғылым академиясы және жетекші ғылыми-зерттеу институттары жұмылдырылды. Осылайша шетелдіктерге деген тәуелділікті жойды.
45 жыл ішінде Челн жағалауында автомобиль зауытынан әртүрлі модификациядағы екі миллионнан астам жүк көлігі шығарылды. Жүз мыңдаған КамАЗ жүк машиналары КСРО мен Ресейдің барлық жолын жүріп өтті. Қазірдің өзінде көптеген модель әлемнің ондаған еліне жеткізіліп жатыр.
1988 жылы жол талғамайтын жүк көліктерінің раллиіне қатысу үшін "КАМАЗ-мастер" зауыт командасы құрылды. Бұл жарыста кеңестік жарысушылар ралли чемпиондарына шаң қаптырып, жүлделі орындарға ие болды.
Ал 1990 жылы камскілік спортшылар "Дакар" халықаралық жарысында өз шеберлігін паш етті. 1996 жылы олар жеңіске жетті. Сол уақыттан бері арнайы құрастырылған КамАЗ-дар 27 рет марафон жарысына қатысып, 15 рет жүлделі оралды.
